نمایش “زمان لرزه” نوشته اصغر گروسی و به کارگردانی سعید توکلی از ۱۹ بهمن ماه ۱۳۹۶ در مجموعه تئاتر دیوار چهارم به روی صحنه رفته است.

نمایشنامه “زمان لرزه” نوشته اصغر گروسی از لحظه شروع داستان و جنس روابط میان شخصیت ها “داش آکُل” داستان صادق هدایت را به ذهن متبادر می سازد. هر چند که به زمان دیگری تعلق دارد. نمایشنامه نویس با الهام از “داش آکُل” داستان خوب و سر راستی را برای تماشاگران تعریف می کند از اینرو، می توان یکی از نقاط قوت “زمان لرزه” را نمایشنامه برشمرد. نمایشنامه درباره برخی مسائل معشیتی مردم حرف های خوبی می زند و از همه مهم تر، به ورطه شعار زدگی نمی افتد زیرا حرف ها، حرف های شخصیت ها است و حالت دیکته وار و دور از اثر به خودش نمی گیرد. البته نباید از تاثیرگذاری مناسب انتخاب نام معرف و گویا برای شخصیت ها به سادگی گذشت.

سعید توکلی در نقش ناصر خان به دلیل نوع گریم و حتی شباهت از لحاظ چهره مخاطبان را به یاد مهدی سلطانی سروستانی و نقش های متناسب او می اندازد و به طور ناخوداگاه برای تماشاگران پیش فرض ذهنی از نقش ناصر خان ایجاد می کند در عین حال که سعید توکلی حق مطلب را ادا می نماید اما به دلیل نوع گریم وی، بازی او آنطور که باید و شاید مورد توجه قرار نمی گیرد. نادر برادر کوچک که از عقب ماندگی ذهنی رنج می برد، نخ تسبیح داستان در ایجاد پیوند بین شخصیت ها است و بده بستان های مناسب یوسف سلطانی در نقش نادر به تعریف دیگر ابعاد شخصیتی دیگر شخصیت ها بسیار یاری می رساند و به دلیل پرداخت مناسب شخصیت در وهله اول در نمایشنامه و سپس به وسیله بازیگر و بعد در کارگردانی، نادر تبدیل به شخصیت نادری می شود که در اذهان خواهد ماند. مرجان علوی در نقش سهیلا در نمایش محدودیت ها و فشارهای وارده از سوی جامعه بر زنی بیوه موفق عمل می کند. نیلوفر پناهی در نقش مرضیه همسر نادر و امیر محاسبتی، بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون مشهد در نقش عبدالله پادوی ناصر، هر دو بازی های خوبی را از خودشان به نمایش می گذارند. در مجموع، “زمان لرزه” به دلیل بازی خوب بازیگران عینیت می یابد.

طراحی صحنه نقش بی بدیلی در فضاسازی “زمان لرزه” دارد و شیشه رو به حیاط و استفاده از رنگ های مختلف برای نمایش احساسات گوناگون شخصیت ها همه مرهون احمدرضا آخوندزاده است و شاید در صورتی که طراحی صحنه به شکل متفاوتی در آید، اثرگذاری حال حاضر را از دست بدهد از اینرو، باید به آخوندزاده دست مریزاد گفت. طراحی لباس جواد شادکام متناسب با بازه زمانی تعریف شده است و اشکال خاصی در طراحی لباس به چشم نمی آید؛ موردی که همچنین، برای طراحی گریم دنیا دولت آبادی مصداق پیدا می کند. طراحی پوستر و بروشور “زمان لرزه” با الهام از پوستر فیلم های ایرانی در دهه ۶۰ هجری شمسی صورت پذیرفته است و دو اشکال عمده دارد : ۱- از آنجایی که اغلب تماشاگران حال حاضر تئاتر را جوانان تشکیل می دهند، در آنها هیچ حس نوستالژی نسبت به پوستر “زمان لرزه” و حال و هوای دهه ۶۰ هجری شمسی پدید نمی آید. ۲- اینکه به دلیل تکنیک های استفاده شده در طراحی پوستر و بروشور که متناسب با حال و هوای دهه ۶۰ هجری شمسی است، به مخاطبان آدرس غلط می دهد و می اندیشند که با نمایش خوبی طرف نیستند. بخشی از دلیل عدم استقبال خوب تماشاگران در روزهای گذشته از نمایش “خوب” زمان لرزه به طرح پوستر برمی گردد که ناخوداگاه موجب دفع مخاطبان می شود. مرتضی فتاحی در جایگاه آهنگساز با رعایت سکوت های به موقع در فواصل زمانی مختلف به ارتباط تماشاگران با اثر عمق بیشتری می بخشد. البته بهتر است در لحظه ورود تماشاگران به سالن، بخش نوازندگی مرتضی فتاحی حذف شود زیرا صدای سه تار وی در هیاهوی مخاطبان به درستی به گوش نمی رسد و موسیقی به هدر می رود. و یک نکته دیگر اینکه صحنه آغازین به قدری گیرا است که نیازی به پیش درآمد نباشد.

زمان بندی مناسب برای شروع و پایان یک نمایش حاکی از هوشمندی یک کارگردان است؛ موضوعی که مورد غفلت برخی کارگردان ها قرار می گیرد و خستگی مخاطبان را در پی دارد. “زمان لرزه” موقعی پایان می یابد که باید و حکایت زیر را از گلستان سعدی به خاطرم می آورد : “اندازه نگه دار که اندازه نکوست” .

“زمان لرزه” اثری از بچه های تئاتری شهر مشهد است. مشهدی ها در سالیان اخیر در عرصه های مختلف تئاتری در کشور خوش درخشیدند و “زمان لرزه” نیز از چنین قاعده ای مستثنی نیست. سعید توکلی به همراه گروه “زمان لرزه” بعد از استقبال گسترده مخاطبان مشهدی، دور دوم اجراهای عموم “زمان لرزه” را در تهران و در مجموعه تئاتر دیوار چهارم آغاز کرده است و تا ۲۷ بهمن ماه ۱۳۹۶، ساعت ۱۹ به روی صحنه خواهد رفت.

سینماخانه / فرزاد جمشیددانایی