تئاتر
کد خبر : 38394
سه شنبه - 15 مرداد 1398 - 13:14

گفتگو با سلما سلامتی، سخنگوی کانون نمایشنامه نویسان خانه تئاتر

سلما سلامتی، سخنگوی کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان خانه تئاتر گفت: قانون حفظ شان نمایشنامه نویس و مترجم یادآور حوزه توانایی‌ها و اختیارات خانه تئاتر است.

سلامتی در گفتگو با سایت خانه تئاتر گفت: قانون حفظ شان نام نویسنده و مترجم نه تنها از سمت دولت به ما دیکته نشده بلکه این بار جزو معدود بارهایی است که مدیرکل هنرهای نمایشی یادآور حوزه توانایی‌ها و اختیارات خانه تئاتر شد و خود را در این حوزه به عنوان یک همکار جدی و مجری این مصوبات دانسته است؛ مصوبه ای که اکنون خاستگاه و پایگاه قانونی و جای شکر دارد. جامعه هنری را ترغیب می کنم که از این زاویه به مسئله نگاه کنند و ببیند قانون حفظ شان نویسنده و مترجم چه دستاورد بزرگ بوده است.

 

چهارم خرداد نامه‌ای از کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان به هیئت‌مدیره خانه تئاتر مبنی بر رعایت حقوق مؤلفین نمایشنامه ارسال‌شده است، دلیل ارسال این نامه چه بوده است؟

– کانون نمایشنامه نویسان و مترجمان با توجه به تعاریفی که دارد وظیفه حافظت از منافع نمایشنامه‌نویسان و مترجمان را بر عهده خود می‌بیند، در همین راستا و در پی اعتراض و گزارش اکثر اعضا، همچنین مشاهده برخی رفتار خارج از عرف هنری در محیط حرفه‌ای تئاتر و در نظر گرفتن روند عقلانی تولید هنری، کانون نمایشنامه نویسان تصمیم گرفت مصوبه‌ای در خصوص حفظ جایگاه و شأن حرفه‌ای نمایشنامه نویسان و مترجمان داشته باشد. شأنی که به شکل عرف تا پیش از این رعایت می شد اما در سال‌های اخیر کمتر رعایت شده و تخلفات بیشتری از این عرف صورت گرفته است. ازاین‌رو کانون تصمیم گرفت تا این مصوبه شکل قانونی داشته باشد تا مؤثر، هدایتگر و سبب حل مشکلات باشد. ازاین‌رو هیئت‌مدیره چهارم خرداد مصوبه‌ای را پس از تصویب به هیئت‌مدیره مرکزی خانه تئاتر ارسال کرد و از آن‌ها درخواست شد این مصوبه تصویب شود تا قطعیتی داشته باشد و سپس نامه‌ای از سوی خانه تئاتر به اداره کل هنرهای نمایشی و شورای نظارت به‌عنوان مجری و قانون‌گذار ارسال کنند که این مهم توسط مدیرعامل خانه تئاتر عملی و اجرایی شد و پاسخ‌نامه به‌تازگی به سمت خانه ارسال‌شده است و روال قانونی خود را طی کرده است.

 

 برخی نقدها ازاین‌رو به این نامه وارد است که چرا بیانیه را کانون منتشر نکرد و تا زمان تصویب شدن آن دست نگه داشت. دلیل خاصی داشت؟

– تلاش خانه تئاتر و تمام زیرمجموعه‌های آن در پی اهداف بلندمدت خانه تئاتر بر این است که تبدیل به متولیان مؤثر در حوزه تئاتر شوند و در این راستا می‌بایست اقداماتی قانون‌گذاری و تأثیرگذاری بر قانون‌گذار داشته باشند. تلاش ما هم بر همین راستا بوده و این نقشی است که خانه تئاتر طبق صحبت‌هایی که با مدیرکل هنرهای نمایشی داشته‌ایم می‌تواند داشته باشد و ما می‌خواهیم از این نقش استفاده کنیم. از طرفی برگه‌های بیانی مثل بیانیه تنها هشدار‌دهنده است و این هشدارها بسیار داده‌شده است اما معمولاً در شرایط حاضر جامعه می‌بینیم که این دست بیانیه‌ها بیش از این‌که کارساز باشند سبب می‌شوند که موضوع نخ‌نما شود. در اصل خلأ اتکا به قانون در این موضوع وجود داشته و بااینکه در عرف جایگاه نام نویسنده و مترجم در اقلام تبلیغی مشخص است اما اخیر مشاهده می شد که در بسیاری از موارد نام مترجم از اقلام حذف می شد و مشکلات دیگری مانند تحریف، استفاده بدون مجوز و یک سری موارد دیگر که همه به‌مثابه سرقت ادبی است، رخ می‌دهد. در صورتی که دلیل درج نام نویسنده پس از عنوان نمایش رعایت ترتیب روند تولید اثر هنری است و این رعایت ترتیب عنوان جزو بدیهی‌ترین حقوق مؤلف است.

 

 متن نامه ارسالی شما به هیئت‌مدیره مرکزی چه بود؟

– در پی اعتراض اعضای کانون نمایش‌نامه نویسان و مترجمان خانه تئاتر مبنی بر ذکر نام نویسنده و مترجم در اقلام رسانه‌ای و تبلیغاتی اعم از مجازی و حقیقی، پس از عوامل دیگر تولید؛ که مصداق بارز نقض صریح حقوق معنوی و حرفه‌ای این صنف است، هیئت‌مدیره کانون نمایش‌نامه نویسان و مترجمان در راستای احقاق حقوق معنوی و حرفه‌ای نمایش‌نامه نویسان و مترجمان و سازمان‌دهی روابط حرفه‌ای تئاتر و همچنین پیشگیری از وقوع دعاوی در این حوزه در جلسه هیئت‌مدیره این کانون به تاریخ ۴/۳/۹۸ مصوب نمود:

بند ۱- نام و شهرت هنری نمایش‌نامه نویس در تمام اقلام رسانه‌ای و تبلیغاتی اعم از مجازی و حقیقی مربوط به نمایش، مقدم بر نام سایر عوامل تولید قید شود.

بند ۲- نام و شهرت هنری مترجم در تمام اقلام رسانه‌ای و تبلیغاتی اعم از مجازی و حقیقی مربوط به نمایش، مقدم بر نام سایر عوامل تولید قید شود.

تبصره: هرگونه توافق مغایر با مصوبه‌ی مذکور، منوط به عقد قرارداد میان نمایشنامه‌نویس یا مترجم با کارفرما (کارگردان، تهیه‌کننده، مدیر تولید، …) است.

بر این اساس هیئت‌مدیره کانون نمایش‌نامه نویسان تقاضا دارد هیئت‌مدیره خانه تئاتر،‌جهت اجرایی شدن این مصوبه همکاری لازم را مبذول دارد. در این راستا خواهشند است مصوبه مذکور را به مرکز هنرهای نمایشی جهت اجرا و ابلاغ به شورای نظارت و ارزشیابی و تمام مراکز مربوطه، اعلام نماید.

این متن نامه‌ای است که در انتها با امضای محمد امیر یاراحمدی امضا شده است.

 

پس طبق این نامه فضا برای توافق بر اشکال دیگری در درج عناوین نیز باز است؟

– اصل بر این است که نام نویسنده ابتدا درج شود منتهی در برخی مواقع بازار و شرایط کار می‌تواند بر این اصالت شکل، روند و شکل‌گیری چیره شود. این قانون هم مثل هر قانونی می‌تواند یک مستثنا یا یک تبصره داشته باشد و روند طبیعی این است که با توافق می‌تواند شکل این قضیه تغییر کند. گرچه کانون از تمام نویسندگان و مترجمان خواهش می‌کند در جهت حفظ این فرهنگ از حقوق و اختیار خود در تألیف محافظت کنند و به‌راحتی و سهولت از آن نگذرند. چرا طبق فصل سه قانون ماده ۱۸ قانون حقوق مؤلفان و منصفان که از سال ۴۸ تصویب‌شده و همچنان سندیت دارد ذکر نام نویسنده و درواقع حتی مترجم با ‌عنوان و نشانه ویژه معرف اثر همراه اثر یا روی نسخه اصلی، نسخه‌های چاپی یا تکثیرشده به روش معمول و متداول اعلام و درج نمایند مگر این‌که پدیدآورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده باشد. همچنین در بخش تخلفات و مجازات قانون در ماده ۲۵ صراحتاً اعلام‌شده که متخلفین از این قانون به حبس تأدیبی از سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد. قانون حقوق مؤلفان و منصفان قانونی بسیار روشن و جدی است که متأسفانه سال‌های اخیر در بسیاری موارد مغفول مانده و نیاز است به شکل موردی در اجرای آن تجدیدنظر و دوباره احیا شود. از همین رو کانون این بازنگری را یکی از وظایف جدی خود می‌داند تا بتوانیم از این حقوق نگهداری کنیم.

 

برنامه بعدی کانون در راستای این صیانت چیست؟

-گام بعدی ما در مورد برداشت‌های آزاد از آثاری است که تنها به حذف نام نویسنده و تغییرات مورد و جزئی ختم می‌شود. در فصل سه ماده نوزده قانون حقوق مؤلفان برای برداشت از اثر هنری و اقتباس اشاره‌شده اما اکنون شاهدیم که فرهنگی غلط و جدی به نام بازنویسی رواج پیداکرده و طی آن پس از حذف نام صاحبان اثر، ایده، خط قصه و تمامی نکات مثبت وام گرفته می‌شود و شخص هر طور که دلش بخواهد متن را دوباره‌نویسی می‌کند بی این دغدغه که این تغییرات کاملاً در تحت لوای حقوق نویسنده است و ما نباید از این حق تخطی کنیم؛ تازه مسئله زمانی بدتر می‌شود که منبع اصلاً ذکر نمی‌شود. این فرهنگ غلط و جاری این روزها لطمه‌ای بسیار جدی به حیطه ادبیات دراماتیک خواهد بود.

 

یکی از شرایط حفظ حقوق مؤلفان وجود سیستم مکانیزه ثبت آثار نمایشی است، کانون نمایشنامه‌نویسان و مترجمان چه تمهیدی برای این مه اندیشیده است؟

-حدود بیش از سه سال پیش و بعد از سال‌ها چانه‌زنی با هیئت‌مدیره مرکزی، کانون بانک نمایشنامه خود را راه‌اندازی کرده و از سایت خود در جلسه‌ای که در سالن مشاهیر تئاتر شهر برگزارشده بود رونمایی کرد و نزدیک به دویست اثر را نیز از اعضای کانون و جامعه تئاتری ثبت کرد اما به دلیل مشکلات مالی، سایت قبل از این دوره هیئت‌مدیره، به مشکل خورد و از یکجایی به بعد بسته شد. در دوره جدید با توجه به تغییر شکل و فضای اتوماسیون اداری که در خانه تئاتر به وجود آمد و پیشرفت‌هایی که خانه‌تئاتر کرده است به‌تازگی به ما اعلام شد که فضایی مهیاست که به لحاظ مجازی می‌توانیم برای آن دیتا تعریف کنیم و برنامه‌ریزی نرم‎افزاری داشته باشیم. هم‌اکنون در حال گذاشتن جلسات داخلی هستیم برای داشتن یک جلسه با بخش اتوماسیون اداری و تأمین کردن داده برای این فضا که همان بانک اطلاعات نمایشنامه است و در پی خود بازار نمایشنامه را به دنبال خواهد آورد. بازار نمایشنامه و بانک اطلاعات نمایشنامه به هم وابسته‌اند و به‌زودی در مورد جزییات بازار نمایشنامه که سال‌هاست از برنامه‌های جدی کانون نمایشنامه بوده و به دلیل فضای اقتصادی دست‌یابی میسر نشده است اطلاع‌رسانی می‌کنیم چراکه امیدواریم به مدد شرایط بهتر موجود این ایده نیز عملی شود.

 

صحبت پایانی؟

-یکی از دلایلی که کانون توانست در این دوره این قانون را مصوب و قوانین دیگری را برای تصویب بررسی کند حضور شهرام کرمی به‌عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی است که اشراف بالایی به مقوله دراماتیک داشته و در دوره گذشته از اعضای هیئت‌مدیره کانون نمایشنامه نویسان بوده است، به همین علت روند این کار تسهیل خواهد شد. اگر هم‌صحبتی یا اعتراضی به این مصوبه شده است به دلیل دافعه‌ای است که جامعه تئاتری نسبت به آنچه از سمت دولت به آن‌ها دیکته می‌شود دارند و اما من می‌خواهم این بار ذکر کنم که این قانون نه‌تنها از سمت دولت به ما دیکته نشده بلکه این بار جزو معدود بارهایی است که مدیرکل هنرهای نمایشی یادآور حوزه توانایی‌ها و اختیارات خانه تئاتر شد و خود را در این حوزه به‌عنوان یک همکار جدی و مجری این مصوبات دانسته است. مصوبه‌ای که اکنون خاستگاه و پایگاه قانونی دارد. این اتفاق مثبت جای شکر دارد و جامعه هنری را ترغیب می‌کنم که از این زاویه به مسئله نگاه کنند و ببیند قانون حفظ شان نویسنده و مترجم چه دستاورد بزرگ بوده است.