در هفته های اخیر گران شدن نزدیک به هشتاد درصدی حق اشتراک وی او دی های مطرح کشور، حاشیه ها و سوالاتی را ایجاد کرده است. در واقع فیلیمو و نماوا به عنوان مشهورترین وی او دی های کشور، به طور خود جوش بر مبلغ اشتراک خود افزوده اند و در حالی که حق اشتراک فیلیمو در ماه با حدود ۲۳ هزار تومان افزایش روبرو بوده، حق اشتراک نماوا به ۵۹ هزار تومان رسیده است که البته به این مبالغ مالیات ارزش افزوده هم تعلق می گیرد.

این در حالی است که شرایط کرونایی عرصه را بر جامعه تنگ کرده و بسیاری از افراد، دچار مشکلاتی از قبیل درآمد کم یا بیکاری، افسردگی، نگرانی و استرس شده و در نتیجه خیلی از خانواده ها خواسته و در تمکین و همراهی با شعار «در خانه بمانیم» و یا ناخواسته و بالاجبار خانه نشین شده اند. در این میان یکی از امکانات موجود برای پر کردن اوقات فراغت، تماشای برنامه و فیلم های سینمایی و تلویزیونی از شبکه های مختلف صدا و سیما و یا رسانه های فراگیر صوتی و تصویری اینترنتی است. رسانه هایی که اتفاقا در یکسال گذشته به همان دلایل ذکر شده، از اقبال خوب تماشاگران هم برخوردار شده اند. اقبالی که نه تنها آنها را به سرمایه گذاری و تولید فیلم ها و سریال های خود ترغیب کرده است بلکه حتی در عرصه های مختلف سینمای تجاری هم این امید را به همراه آورده که صاحبان آثار تجاری و غیر تجاری و حتی جشنواره های سینمایی، بستر نمایش آنلاین را به عنوان یک گزینه مناسب برای جبران عدم امکان اکران فیزیکی آثار بدانند.

البته اگرچه شرایط کرونایی باعث توجه بیشتر کاربران به این رسانه ها شده است، اما حمایت های مستقیم و غیر مستقیم دولتی هم در این رویکرد کم تاثیر نبوده است. ارائه اینترنت رایگان یا نیم بها برای بهره برداری از این رسانه ها، اجازه تهیه و تولید محتوا با خطوط قرمز بسیار کمتر از آنچه که در شبکه های تلویزیون رسمی و حتی سینما رخ می دهد، تسامح در مورد تخلفاتی از قبیل پخش تصاویر منشوری فیلم و سریال های خارجی روز دنیا در پاره ای از موارد و … باعث شد تا مردم به تدریج به سمت این رسانه های صوت و تصویر فراگیر سوق داده شوند.

بر همین اساس تلاش کردیم تا از مجوز ها و دلایل این افزایش قیمت و عملکرد عجیب در این مقطع زمانی مطلع شویم. در ابتدای امر به سراغ چند تهیه کننده رفتیم و سوال کردیم که آیا در مناسبت های مالی آنها با این توزیع کنندگان اینترنتی تغییری صورت گرفته و آیا قیمت رایت آثار افزایش داشته است که پاسخ منفی بود. خواستیم به سراغ «انجمن صنفی شرکت‌های نمایش ویدیوی آنلاین ایران» برویم که یادمان آمد در فروردین ماه سال جاری دو پلتفرم فیلیمو و نماوا رسما از حضور در این انجمن کناره گیری کرده اند، ضمن اینکه اعضای این انجمن تا این لحظه افزایش قیمتی در هزینه اشتراک خود اعمال و اعلام نکرده اند.

پس از آن به سراغ سعید رجبی فروتن معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی رفته و از  او در این خصوص سوال کردیم که پاسخ شنیدیم: «من هم حدود یک ماه پیش با اتمام اشتراکم در این پلتفرم ها و بر اساس مبلغی که در پیامکی که برایم ارسال شده بود، دریافتم که هزینه اشتراک امسال نسبت به گذشته افزایش قابل توجهی داشته است.»

وی تاکید کرد: «مجوز تاسیس سامانه های برخط یا همان پلتفرم های آنلاین نمایش فیلم و سریال را ساترا می دهد و به طور طبیعی نظارت بر فعالیت و نحوه سرویس دهی آنها هم بر عهده ساترا است. البته تا جایی که به یاد دارم مبحثی همچون افزایش قیمت خدمات آنها در مجموعه وظایف ساترا دیده نشده است. ضمن اینکه این امور به سازمان سینمایی هم که تنها نظارت بر محتوا را بر عهده دارد مربوط نمی شود.»

در ادامه استعلام ما از ساترا هم فعلا به نتیجه ای نرسیده و با این پاسخ روبرو شدیم که «بررسی این مسئله در دستور کار است».

آیا افزایش قیمت اشتراک پلتفرم ها توجیهی دارد؟

شنیده ها حاکی از آن است که در این راستا، این دو پلتفرم توجیهاتی هم دارند. احتمالا اگر از آنها سوال شود پاسخ خواهند داد که افزایش هزینه های جاری، افزایش هزینه های پرسنل و هزار و یک دلیل دیگر باعث این افزایش هزینه شده است.  مثلا هر دو پلتفرم از مخابرات پهنای باند می‌خرند و نرخ آن هم از پارسال افزایش یافته است. اگرچه در این مورد اخیر عده ای معتقدند که این دو پلتفرم بر اساس قراردادهای موجود، درصدی از فروش ترافیک اینترنتی را دریافت می کنند و همین مسئله یک درآمد کلان جانبی برای آنهاست.

ضمن اینکه بر اساس اخبار ارسالی این دو و شواهد موجود، این دو پلتفرم در صددند تا تعداد سریال های جدید ایرانی خود را به شش عنوان در هفته برسانند و در واقع هر روز یک سریال جدید را به مخاطب خود عرضه خواهند کرد؛ اما معتقدند هزینه تامین (تولید) این سریال‌های ایرانی را کاربران باید بپردازند چون منبع دیگری وجود ندارد و هزینه مالی تعدادی از این سریال ها با استقراض از منابع بانکی است!

البته این گزاره هم پاسخ خود را دارد و آن هم این است که به طور طبیعی، این دو پلتفرم برای جذب مخاطبی که عاشق فرهنگ کشور خودش است و از تماشای آثار ایرانی بیش از آثار خارجی لذت می برد، اقدام به سرمایه گذاری کرده و آثاری را تولید می کنند و به همان میزان هم به نسبت جذابیت و موفقیت این سریالها، مخاطبان جدید خود را جذب می کنند که همه آنها هم تنها با پرداخت حق اشتراک، امکان تماشای این آثار را خواهند داشت. اگرچه همه به نیکی می دانیم که به دلیل ضعف ضمانت های اجرایی و فرهنگی در رعایت حقوق مالکیت معنوی، بسیاری از مردم که مشترک یکی از این دو پلتفرم نیستند اما ماهواره دارند، از آن طریق و به شکلی غیر قانونی سریال‌ها را دنبال می کنند. که البته همان ها فیلم و سریال های خارجی را هم از ماهواره و سایر روش های غیر اصولی می بینند.

چرا هزینه اشتراک دو پلتفرم ایرانی گران است؟

اما چرا می گوئیم افزایش هزینه اشتراک این دو پلتفرم گران و خارج از نرم جهانی آن و گران است؟ با یک بررسی ساده می توان به این نکته پی برد که قیمت بلیت سینما در سایر کشورهای دنیا بسیار بیشتر از کشور ما است و در حالی که از کشورهای همجوار ما مثل ترکیه که یک بلیت دو نفره سینما در استانبول را حدود ۷ دلار قیمت گذاری کرده اند و یا امارات که در دوبی همان بلیت را ۲۲ دلار تعیین کرده اند گرفته تا ایتالیا که در شهر رم، در دل  اروپا، که ارزش یک بلیت سینما را نزدیک به ۱۰ دلار قیمت گذاشته اند و یا در نیویورک نزدیک به ۲۷ دلار و در گرانترین حالت در لندن ۳۷ و یا ۵۰ دلار نرخ هر بلیت سینما است، نرخ مطرح ترین پلتفرم نمایش آنلاین فیلم و سریال دنیا تقریبا در حد و اندازه قیمت یک بلیت سینمای ارزان قیمت تعریف شده است. نت فلیکس برای اشتراک یک ماهه خود در حالی قیمت حدود ۱۲ دلار را تعیین کرده است که امکان استفاده از یک اشتراک روی چهار نمایشگر آن هم با بهترین کیفیت ۴k را فراهم کرده است و اتفاقا تولیداتش هم با کیفیتی بسیار متفاوت، به رقیبی جدی برای سینمای تجاری دنیا تبدیل شده است.

یعنی اگر همین ملاک را در نظر بگیریم حتی پیش از این هم نرخ تعیین شده برای اشتراک ماهیانه این پلتفرم های وطنی با نسبت های جهانی، گران بود و بیش از یک برابر و نیم قیمت یک بلیت سینما محاسبه می شد چه برسد به اکنون که حدود دو برابر و نیم تا سه برابر آن در این دو پلتفرم قیمت گذاری شده است. بویژه که خرید رایت آثار خارجی در اغلب فیلم و سریال های موجود بر این پلتفرم ها پرداخت نشده و تنها هزینه ای اندک بابت دوبله آنها پرداخت می شود؛ اما چنین امکانی برای سامانه ای همچون نتفلیکس وجود ندارد و در صورت ارتکاب به آن، عقوبتی وحشتناک در پی خواهد داشت.

حال با این اوصاف، انتظار این است که این رسانه ها هم به پاس فرصت به وجود آمده مردم را تنها به عنوان یک منبع درآمد ننگرند و با درک شرایط سخت آنها و در عین حال تلاش برای موفقیت بیشتر، سود را در خرید بیشتر اشتراک از سوی مخاطبان ببینند و نه گران کردن خدمات. اگر چنانچه بلیت سینماها با توجه تعطیلی یک ساله و کاهش ظرفیت سالن ها پس از بازگشایی و خواب سرمایه در مدت زیاد نوبت اکران و حتی براساس قیمت های رایج جهانی، قیمت بلیت سینما افزایش یافته بود شاید توجیهی داشت اما افزایش هزینه اشتراک پلتفرم ها با بهانه هزینه تولید سریال، آن هم به خواست خودشان و با هدف جذب مخاطب بیشتر از عجایب روزگار است!

با این حساب باید دید واکنش مبادی ذیربط که هنوز هم مشخص نیست کدام نهاد یا ارگان است و همینطور مخاطبان و مشترکان این سامانه ها چه خواهد بود. شاید عقب نشینی و عدم تمدید اشتراک بهترین واکنش مردمی به این مسئله باشد.

منبع: موج