- سه شنبه 25 آبان 1400 - 14:37
- کد خبر : 81860
- سینمای ایران
مستند تاریخی – سیاسی «داماد بوسنی» قصه زندگی جوانی است که به عنوان مترجم نیروهای ایرانی به کشور بوسنی رفت و پس از جنگ نیز در آنجا ماندگار شد. مستندهای سیاسی – تاریخی، یکی از گونههای جذاب و در عین حال حساس مستندسازی است. چون هر گونه عکس، فیلم، فایل صوتی یا اطلاعاتی که در […]
مستند تاریخی – سیاسی «داماد بوسنی» قصه زندگی جوانی است که به عنوان مترجم نیروهای ایرانی به کشور بوسنی رفت و پس از جنگ نیز در آنجا ماندگار شد.
مستندهای سیاسی – تاریخی، یکی از گونههای جذاب و در عین حال حساس مستندسازی است. چون هر گونه عکس، فیلم، فایل صوتی یا اطلاعاتی که در این قبیل آثار در اختیار تماشاگر قرار میگیرد، حکم سندی تاریخی دارد، سندی که روایتگر حقیقی تاریخ خواهد بود.
همین حساسیت باعث شده که ساخت مستندهای ساسی – تاریخی برای بسیاری از مستندسازان، کار سنگینی باشد و اصلا به آن سمت حرکت نکنند. اگرچه در مقابل این افراد، کسانی هم هستند که عشق و علاقه به همین سبک و سیاق از مستندسازی، آن را به این حیطه وارد کرده و باتوجه به استعدادی که در این زمینه دارند، به چهرهای موفق در زمینه ساخت مستندهای سیاسی، تاریخ معاصر میشوند.
این ماجرا برای مستندهایی که به موضوعات و حوادث تاریخی معاصر میپردازد، به مراتب سختتر است. چون همه منابع بیشتری در رابطه با رویدادهای جدید در دسترس عموم مردم وجود دارد، هم افراد زیادی هستند که آن رویداد خاص را به خاطر دارند و بعضا جزئیات آن را هم ممکن است بهتر از سازنده اثر بدانند. این مسئله یکی از چالشهای اصلی ساخت مستند سیاسی – تاریخی در رابطه با رویدادها، اشخاص و اتفاقات معاصر است.
مستند «داماد بوسنی» یکی از آثار شناخته شده در این حوزه است، مستندی چهل و سه دقیقهای که در سال ۹۷ ساخته شد و چند باری هم از شبکههای مختلف سیما به نمایش درآمد. اثری به تهیهکنندگی و کارگردانی محمدهادی نعمتاللهی که از زاویه نگاهی متفاوت، به موضوع جنگ چهار ساله بوسنی پرداخته است، جنگی که به نسلکشی مسلمانان بوسنی انجامید و بیش از ۱۰۰ هزار کشته در بر داشت.
جوانی که سفیر فرهنگی ایران شد
قهرمان مستند «داماد بوسنی» جوانی است که در ابتدای جنگ بوسنی از طرف ایران به این کشور اعزام میشود و این سفر به نقطه عطف زندگی او تبدیل میگردد، نقطه عطفی که مسیر زندگیاش را برای همیشه تغییر میدهد. مجید جاودان متولد کاظمین عراق است، در زمان جنگ تحمیلی او و خانوادهاش را از عراق بیرون میکنند و مجید به ایران میآید. این آوارگی حس تنفر مجید از جنگ را چند برابر میکند و زمانی که جنگ بوسنی آغاز میشود، او به دلیل همین تنفر، تصمیم میگیرد به عنوان مترجم گروه ایرانی که عازم بوسنی است را همراهی کند.
این مترجم جوان، کم کم جای پای خود را در بوسنی محکم میکند، تا پایان جنگ آنجا میماند و پس از اتمام جنگ چهارساله نیز با دختری از همان دیار ازدواج میکند و به معنای واقعی کلمه «داماد بوسنی» میشود. مجید سالهاست که ساکن اروپاست و حکم مترجم و تور لیدر گروههایی را دارد که به این کشور کوچک سفر میکنند. ما در این مستند، سیاسی – تاریخی با مجید جاودان و زندگی عجیب و غریبی که داشته، بیشتر آشنا میشویم.
سوژه مستند «داماد بوسنی» سوژهای بسیار جذاب است، شخصیت عجیب قهرمان داستان به قدری درگیرکننده است که میتوان مستند-پرترهای بلند از او ساخت و جنبههای مختلف زندگیاش را به تصویر کشید. با وجود چنین ظرفیت بالایی، اما نعمتاللهی سازنده این مستند، نتوانسته آنطور که باید و شاید به آن بپردازد و به نوعی این سوژه جذاب را تاحدود زیادی نیمهکاره گذاشته است.
این ماجرا میتواند دلایل متعددی داشته باشد و شاید مهمترین آن این بود که ساخت این اثر بدون برنامهریزی قبلی اتفاق افتاده است. محمدهادی نعمتاللهی، برای ساخت مستند «مارش میرا» به بوسنی میرود و در آنجا با مجید جاودان آشنا میشود و از دل این آشنایی سریع، مستندی تقریبا کوتاه بیرون میآید، درحالی که از بخش بخش زندگی این شخص میتوان سوژههای جذاب فراوانی را بیرون کشید. از روزهای تلخ کودکی و بیوطنی گرفته، تا رشد کردن در ایران، سفر به بوسنی، آشنایی با مردم بوسنی و رزمندههای دیگری که در جنگ ناجوانمردانه بوسنی، به حمایت از مسلمانان مظلوم این کشور برخواستند.
تصاویر دردناک و واقعی جنگ بوسنی
در بخشهای ابتدایی این مستند تصاویر وحشتناک و تلخی از آنچه که بر مسلمانان بوسنی گذشت میبینیم، تصاویری که تلخی آن با اطلاعاتی که گوینده اثر درخصوص جنایتهای ثبت شده در بوسنی به مخاطب میدهد چند برابر میشود. بدون شک همین تصاویر برهنه از جنگ باعث شده که این مستند درجه بندی سنی +۱۲ سال بگیرد. تا یک سوم ابتدایی اثر، ماهیت سیاسی – تاریخی بودن این مستند حفظ شده است. ما اطلاعات دقیقی از چگونگی رخ دادن این جنگ، دلایل طرفین درگیری، نقش سازمانهای بینالمللی و کشورهای مختلف در این رویداد نسلکشی نیروهای صربستان و مواردی از این دست را میبینیم. اما هرچه جلوتر میرویم و بیشتر با زندگی مجید و اتفاقاتی که در دوران جوانی و بزرگسالیاش رخ داده آشنا میشویم، این فیلم هم به سمت «مستند – پرتره» شدن پیش میرود و اطلاعات و اخبار تاریخی – سیاسی در آن بسیار کمتر میشود.
این دو پاره بودن بین سبک روایی، یکی از بزرگترین ضعفهای مستند «داماد بوسنی» است، درحالی که هر دو بخش این مستند که به هم الصاق شدهاند (جنگ بوسنی و زندگی مجید) کشش و قابلیت این را داشتند که به تنهایی سوژه اصلی اثر باشند و تمرکز کامل مستندساز را به خود اختصاص دهند.
منبع: آنا
نظرات