سیدمحمود رضوی، تهیه کننده سینما در کارگاه آموزشی «تهیه کنندگی» در حاشیه اکران‌های مرکزی دوازدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار در سینمافلسطین در سخنانی خطاب به حاضران گفت: هدف اصلی من این است که بتوانیم به شناختی از یک تهیه کننده خوب برسیم.

وی با طرح سوال درباره اینکه «تهیه کننده کیست» و «آیا اگر از تهیه کننده پول بگیرند باز هم می‌تواند تهیه کننده بماند و کار  را بسازد؟»، اظهار داشت: ما از تهیه‌کننده مطلوب حرف می‌زنیم. من به شخصه یک یا دو فیلم، آن هم فیلم‌های اولیه به طور کامل تهیه کردم، بقیه فیلم‌هایم را جذب سرمایه انجام دادم. برای ما قبل از پول، ایده و ‌مولف بودن مهم است.

رضوی ادامه داد: روزی که من اولین کارم را در سال ۱۳۸۷ساختم، فکر می کردم تهیه کننده یعنی پدر؛ و پدر پروژه باید برای فرزندی که متولد می شود. هم پدری کند، هم بزرگتری کند، هم پول تو جیبی دهد، هم مدرسه و آینده‎‌اش را برایش انتخاب کند و وقتی که به سن آینده و بلوغش رسید و دامادش کرد آن وقت می تواند آن را رها کند، اما امروز می گویم تهیه کننده در مقام پدر هم خوب است اما فقط برای شروع خوب است. آنچه درباره تهیه کننده مولف بودن گفته شد، در این مورد، دیگر این پدر بودن به درد نمی خورد.

این تهیه کننده سینما ادامه داد: وقتی امروز بپرسیم تهیه کننده مطلوب چه کسی می تواند باشد، خالق، صانع، مولف هم می تواند در تعریفش جای بگیرد. گاهی پدر و مادر نمی توانند تشخیص دهند ولی خالق به مسائل آشناست و مسیر رشد را فراهم می کند.

رضوی اظهار داشت: تهیه کننده خالق، پهناور می‌بیند و می‌گوید یک میلیارد ضرر کنم بهتر از چند میلیارد هو شنیدن است، اما برای تهیه کننده در مقام پدر خیلی سخت است، تهیه کننده‌ای که به اثرش دل بسته، نمی‌تواند در مواردی، خطا و اشتباهی را که رخ می‌دهد تشخیص دهد یا از آن می‌گذرد چون همه مراحلش را انجام داده است. تهیه کننده خوب از نظر من وقتی است که یک انسان در مقام خالق قرار بگیرد. سینمای امروز، کارگردان محور است، اما آیا در سینما، تهیه کننده مطلوب وجود ندارد؟ چرا، وجود دارد.

تهیه کنندگانی داریم که کارت تهیه‌کنندگی‌شان را اجاره می‌دهند

وی تصریح کرد: خالق باید تشخیص دهد یک محصول که قرار است ساخته شود با ترکیب چه عناصر و عواملی موفق می‌ شود. حتی ممکن است موفق نباشد بلکه برآیند کلی کار موفق شود. این خالق لزوما خدا نیست، اشتباه نگیرید، مدیر کارخانه، مدیر صنعت است. مدیر صنعت بر اساس یک سری فرمول مهندسی برای یک اثر به یک ذهنیت می‌‌رسد و تهیه کننده با فرمول های تجربه انسانی به آن نتیجه می رسد.

تهیه کننده فیلم «لاتاری» ادامه داد: به نظر من منوچهر محمدی، خالق و صانع است و هیچ وقت تهیه‌کننده در مقام پدر نبوده است. به‌ نظر من شیخ تهیه‌کننده‌ها آقای منوچهر محمدی است.

رضوی اظهار داشت: در سینمای ایران چند نوع تهیه‌کنندگی داریم، در نازل‌ترین نوع آن، تهیه کننده هایی داریم که صرفا کارت تهیه‌کنندگی‌شان را اجاره می‌دهند، بدون هیچ کار و نظارت خاصی پول می گیرند و در ازای آن پروانه ساخت و نمایش می گیرند. در قرارداد هم ذکر می کنند هیچ مساله حقوقی متوجه آنها نیست. یک پله بالاتر، یک کارگردان کار اولی می آید به من تهیه کننده می گوید این سرمایه گذار من است و تا انتخاب مدیر تولید و عوامل اصلی با کارگردان است، تهیه‌کننده تا پیش تولید هست و بعد می رود. یک پله بالاتر تهیه کنندگانی هستند که تا پایان پیش تولید یک بار هم سر صحنه نمی‌روند و به خروجی کار ندارند. پله بعد از آن هم تهیه‌کنندگانی هستند که وقتی فیلمنامه ای داده می شود می‌گویند من هستم، شاید اینها در مقام پدر باشند و از ابتدا تا پایان پروژه حضور دارند.

وی در ادامه توضیحاتش گفت: در یک نوع دیگر نهاد و حکومت به تهیه کننده مراجعه می کند و می گوید برایمان مدیریت پروژه کن. تهیه کننده برآورد هزینه می کند و بنا به انصاف خودش مثلا ۱۰ یا ۲۰ درصد تعیین می کند و مدیر پروژه می شود. این مدل تهیه‌کنندگی، سود در تولید است و خیلی اتفاقات ناگوار هم در همین مدل می افتد. چون آن نهاد، این اثر برایش صرفا نوعی گزارش عملکرد است که بگوید من فلان اثر را ساخته ام. مثلا روی فلان مساله محوری نظام کار کرده ام. حال کار بد شده یا نشده، نه نهاد برایش مهم است نه تهیه کننده و این نوع آثار، خروجی های مثبتی نداشته و خیلی نگاه به گیشه و مخاطب وجود ندارد.

رضوی تاکید کرد: مطلوب من این است که یک نفر خودش یا یک صاحب ایده را با خود همراه کند، از صفر تا ۱۰۰ پیش تولید، پس از تولید، تا جشنواره و اکران و حتی تا رساندن به تلویزیون که آخرین مرحله در عرضه است، حضور داشته باشد؛ اما از این دست تهیه کننده‌ها به اندازه انگشتان دو دست هستند که همان‌ها هم پرکار نیستند.‌

دخالت نهادها در تولید، مهم‌ترین مسئله سینما

تهیه کننده فیلم «دهلیز» در ادامه سخنانش عنوان کرد: اگر بخواهیم یک تهیه کننده خوب داشته باشیم، باید آرتیست باشد و در موارد مختلف به شناخت برسد. ایده خوب و روایتگر خوب و عوامل درست را تشخیص دهد که اینها همه نیازمند تجربه و کار است. تهیه کننده مطلوب کسی است که کمترین دخالت را داشته باشد، ولی هدایت‌گر باشد.

رضوی بیان داشت: من به کار اولی ها پیشنهاد می کنم یک مشاور داشته باشند، چون ممکن است مشاور، بیشتر ایده را دستکاری کند و تهیه کننده را دچار سردرگمی کند‌، اما من در آخرین اثرم «رد خون»، در بخش‌های مختلف ۱۷ مشاور داشتم. تعدادی از آنها عوامل را می‌شناختند، تعدادی دیگر هم نمی شناختند.

وی با تایید این مسئله که مشکل سینمای ایران، در وهله اول فیلمنامه و بعد تهیه کنندگی است، تصریح کرد: مهم‌ترین مشکل شخص من در تهیه کنندگی، دخالت نهادهای حاکمیتی در جریان تولید است که به همین دلیل هم از سینما خداحافظی کردم. آنها به جای اینکه کمک کنند، بیشتر مزاحم هستند. به عنوان مثال ما در فیلم «رد خون» از یک‌ نهاد نظامی برای ادوات نظامی کمک می خواستیم که این ادوات هم در نهاد دیگری موجود نبود، از آنها کمک خواستیم و آنها گفتند ما کجای فیلمنامه شما هستیم. ما جواب دادیم در این دو سکانس فلان آدم مهم شما که اسطوره شماست، حضور دارد. اینها گفتند باید کل فیلمنامه را بخوانیم و از روزی که فیلمنامه را دادیم تا روزی که تایید کردند، ۴۵ روز طول کشید. به زبان خوش هم تایید نکردند.

این تهیه کننده سینما افزود: ما باید بالا و پایین آن نهاد نظامی را  می‌رفتیم تا تایید کنند که این حداقلی، تاثیر حداکثری دارد و اینها متر می کردند می‌گفتند چرا ما در این سکانس نیستیم، برای آن سکانس برای ما نقش بنویسید، حتی برای ما پنج صفحه دیالوگ برای کسی که در یک پلان گذری می بینیم  ولی می فهمیم نقشش چیست نوشته بودند و گفتند منوط به این است. ما گفتیم کاری نکنید و اینقدر حالمان را بد نکنید که مجبور شویم این نقش را هم در فیلم نگذاریم. در حقیقت اینها تعریف درستی از خوب و بد ندارند، سکانسی تشخیص می دهند.

رضوی خاطرنشان کرد: امر حیاتی که در تهیه کنندگی باید در نظر گرفت این است که تهیه کننده خودش به موضوع اثر اشراف داشته باشد مثلا در مورد اعتیاد خوانده باشد و با مشاورانش پا به پا رفته باشد. دومین مورد و یکی از نکات نقاط و فوت کوزه‌گری تهیه کنندگی بحث بودجه است، تهیه کننده  باید تشخیص دهد که برای موضوع چقدر بودجه جذب کند و کجا خرج کند. سوم بحث پیش تولید است. مثلا باید برای کار ۶۰ روزه، ۶۰ روز پیش تولید کنیم اگر همه عوامل و مشکلات را در بیاوریم، این ۶۰ روز می‎‌تواند پول خود را در ۱۰ روز  تولید درآورد. پیش تولید جایی است که تهیه کننده باید هنر خود را نشان دهد. اصل کار، برنامه‌ریزی و ‌دیدن جزییات است، ما برای «ماجرای نیمروز ۲» هفت ماه پیش تولید داشتیم.

این تهیه کننده در پاسخ به این سوال که علت کنار گذاشتن تهیه کنندگی از جانب شما چه بود، گفت:  عوامل متعددی داشت. خدا حفظ کند آقای میرباقری را که بعد از «سیانور» به من  توضیحی درباره فیلمسازی دادند. گفتند در این فیلم در سکانس به سکانس امضای تو مشاهده می شود، این فضا را به فضای دیگر نفروش. «ماجرای نیمروز ۱ و ۲» و «لاتاری» در یک مسیر نبود، مسیرهای مختلف داشت، ریسک مالی، اعتباری و آبرویی و حتی جانی داشت، یعنی فکر نکنید ریسک جانی نداشته باشیم. وقتی یک جاهایی برخی نهادهای حاکمیتی، جلوی آدم می‌ایستند، نه تنها کمکی نمی‌کنند بلکه سد راه هم می‌شوند حتی در جشنواره  و اکران، در این حالت، آدم احساس می‌کند حضورش زیادی است.

منبع: صبا