به نقل از روزنامه واشنگتن پست، برایان فوگل کارگردان آمریکایی مستند تحقیقی مخالف (The Dissident) را ساخت تا تلاش‌های دولت سعودی در سرکوب آزادی بیان را به تصویر بکشد اما حالا این فیلم هدف همان نیروهایی قرار گرفته که سعی در افشای آنها دارد.

مخالف روز ۱۲ ژانویه (۲۳ دی ۹۹) در سایت راتن تومیتوز از تنها ۲ هزار و ۴۰۰ مخاطب، ۵۰۰ امتیاز پایین گرفت، بازخوردی که به عقیده سازندگان این فیلم حاصل خرابکاری یک کارزار اینترنتی سازماندهی شده از سوی دولت سعودی است که ماموریت دارد یک حس نارضایتی عمومی تقلبی نسبت به این فیلم افشاگر ایجاد کند. در نتیجه این کارزار، رتبه تایید مستند مخالف در مدتی کوتاه از بالای ۹۵ درصد به زیر ۶۸ درصد رسید.

الگویی مشابه روی سایت IMDb نیز مشاهده شد؛ از روز یکشنبه (۲۸ دی) تاکنون یک هزار و ۱۷۵ نقد یک ستاره‌ای برای این فیلم ثبت شده در حالی که ماه گذشته به ندرت نقد منفی درباره این مستند دیده می‌شد و بیشتر کاربران بالاترین امتیاز را به آن می‌دانند.

تور هالوورسن (Thor Halvorssen) بنیان‌گذار و مدیر بنیاد غیرانتفاعی حقوق بشر که حامی مالی این مستند بود، می‌گوید: سعودی‌ها پیرنگ اصلی فیلم را اثبات کرده و نشان دادند که واقعا یک ارتش (سایبری) دارند.‌

وی در ادامه خاطرنشان کرد افزایش ناگهانی در ثبت امتیاز و نقدهای منفی آن هم برای فیلمی که هم موردپسند مخاطب قرار گرفته بود و هم منتقدان، به نظرش فوق العاده مشکوک است.

هالوورسن در بخش دیگری از اظهاراتش تصریح کرد کارزار ترول‌های اینترنتی وابسته به دولت سعودی می‌تواند تهدیدی برای تصویر عمومی مستند مخالف و احتمال استقبال مردم آمریکا از این فیلم باشد. سایت‌های نقد فیلم برای بسیاری از مستندهای سیاسی که به جای بودجه‌های هنگفت بازاریابی به اشتراک نظر بین مردم وابسته هستند، نقش حیاتی دارند. این اتفاق همچنین بار دیگر یادآور می‌شود که اشاعه اطلاعات غلط در فضای برخط تنها به کارزارهای سیاسی محدود نیست.

فوگل، کارگردانی که با مستند ایکاروس برنده جایزه اسکار شد، در مستند مخالف با به تصویر کشیدن ماجرای به قتل رسیدن جمال خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد دولت سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول، از دولت محمدبن‌سلمان ولیعهد عربستان به تندی انتقاد می‌کند.

این فیلم که ماه گذشته در سینماها اکران و روز ۸ ژانویه (۱۹ دی ۹۹) در سرویس‌های ویدئو به درخواست پخش شد، تصویر رژیمی را نشان می‌دهد که برای ساکت کردن مخالفانش تا منتهی علیه خشونت پیش می‌رود و از ارتش مگس‌های (the flies) بن‌سلمان می‌گوید؛ گروهی از افراد که از جانب ولیعهد عربستان اجیر شده‌اند تا با بزرگ کردن اخبار مثبت درباره او و دور نگه داشتن خبرهای منفی از چشم کاربران، فرهنگی عاری از هرگونه صدای مخالف ایجاد کنند.

مخالف تا هفته گذشته در سایت‌های مختلف نقد فیلم، نقدهای مثبت و دلگرم‌کننده از سوی منتقدان کارکشته و سینمادوستان دریافت می‌کرد. اما معادلات به یکباره تغییر کرد تا جایی که تایسون رینولد سخنگوی راتن تومیتوز نیز در گفت‌وگو با واشنگتن پست اذعان کرد خود این شرکت هم به دستکاری در نقدهای مربوط به این فیلم مشکوک شده بود.

وی گفت: براساس تجزیه و تحلیل‌های اخیر اینطور به نظر می‌رسد که تلاش‌هایی عامدانه برای دستکاری امتیاز مخاطبان به این فیلم صورت گرفته است. (راتن تومیتوز) امتیازهای جعلی را کشف و حذف می‌کند و به این کار ادامه خواهد داد.

تا عصر چهارشنبه (۱ بهمن ۹۹) امتیاز فیلم مخالف با ۲ هزار و ۳۸۷ رای از سوی مخاطبان روی ۶۸ درصد باقی ماند.

راتن تومیتوز از سیستم مبتنی بر امتیازدهی مخاطبان استفاده می‌کند که در آن کاربران می‌توانند به هر فیلم بسته به انتخاب خود یک تا ۵ ستاره بدهند. اگر ۶۰ درصد از رای دهندگان به یک فیلم دستکم ۳ و نیم ستاره داده باشند، آن فیلم نشان fresh (تازه) و در غیر اینصورت نشان rotten (گندیده) را دریافت می‌کند. اگرچه کار فیلم مخالف هنوز به دریافت پایین ترین نشان (گندیده) نرسیده اما درصد پایینتر از ۷۰ درصد معمولا باعث می‌شود مخاطبان جدید به سراغش نروند.

سایت IMBd نیز براساس سیستم یک تا ده ستاره کار می‌کند. فیلم مخالف تا قبل از هفته گذشته امتیاز بالایی در این سایت داشت. از ۹ هزار و ۲۰۰ نفر، بیش از ۵ هزار نفر امتیاز ۹ یا ۱۰ به آن داده بودند و تنها ۷۰۰ نفر رای یک امتیازی داشت اما از روز یکشنبه دستکم ۱ هزار و ۱۷۵ نفر به یکباره به این فیلم امتیاز یک دادند. این تعداد رای منفی هم اکنون حدود ۲۰ درصد تمام رای های مخاطبان را تشکیل می‌دهد.

به گفته هالوورسن، این مسئولیت به دوش سایت‌های نقد فیلم است که از شنیده شدن صدای حقیقت اطمینان حاصل کنند. اگر این سایت‌ها سیاست‌گذاری فعالانه‌ای در ارتباط با ترول‌های اینترنتی نداشته باشند، مخالفان حامیان دمکراسی در هدف خود برای سرکوب این صداها پیروز خواهند شد.

ماجرای سنگ‌اندازی‌های پشت پرده حاکمان ریاض پیش پای مستند قتل خاشقچی، به همینجا ختم نمی‌شود. فوگل مستندساز برنده جایزه اسکار در تلاش برای پخش این مستند، با بایکوت سرویس‌های پخش اینترنتی شناخته شده در آمریکا روبه‌رو شد که برای حفظ منافع اقتصادی خود همیشه محافظه‌کاری را انتخاب می‌کنند. فیلم یک کارگردان برنده جایزه اسکار، عموما موردتوجه سرویس‌های پخش اینترنتی قرار می‌گیرد که از مستندها برای جلب اعضا و مشترکان بیشتر برای سرویس خود استفاده می‌کنند. اما فیلم جدید آقای فوگل، پس از هشت ماه تلاش بالاخره موفق شد یک توزیع کننده پیدا کند که آن هم یک کمپانی مستقل بدون سرویس پخش اینترنتی بود که مخاطبان محدودی داشت.

فوگل برای ساخت مخالف با خدیجه چنگیز نامزد خاشقچی، فرد رایان ناشر واشنگتن پست و چند عضو از نیروی پلیس ترکیه مصاحبه و یک متن ۳۷ صفحه‌ای از آنچه در اتاقی که خاشقچی در سال ۲۰۱۸ در آن مثله شد، تهیه کرد. وی همچنین زمان زیادی را با عمر عبدالعزیز از مخالفان تبعید شده عربستانی به مونترال گذراند که با خاشقچی در مبارزه با سوءاستفاده حکومت عربستان از توییتر برای ساکت کردن صداهای مخالف و انتقادات به پادشاهی ریاض، همکاری می‌کرد.

خاشقچی روزنامه‌نگار ۵۹ ساله و منتقد هیات حاکمه سعودی، دوم اکتبر ۲۰۱۸ (۱۰ مهر ۹۸) یک هفته پس از آن که از مقام‌های سعودی به خاطر سکوت در برابر اهانت‌های رییس جمهوری آمریکا انتقاد کرده بود، در کنسولگری سعودی در استانبول به قتل رسید.

وی پیش‌تر نیز در سلسله مقالاتی در روزنامه واشنگتن پست آمریکا، از سیاست‌های عربستان در خصوص بحران قطر، قطع روابط با کانادا، جنگ علیه یمن و برخورد مقامات سعودی با رسانه‌ها و فعالان مدنی به‌ویژه مدافعان حقوق بشر انتقاد کرده بود.

این روزنامه نگار ناراضی سعودی، بعد از مراجعه به کنسولگری عربستان در استانبول ناپدید شد. دولت سعودی بعد از ۱۸ روز سکوت و تکذیب بالاخره تحت فشارهای جامعه جهانی تایید کرد که او در کنسولگری این کشور به قتل رسیده است.

بعد از این اعتراف، سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی در احکامی جداگانه سعود القحطانی مشاور دیوان پادشاهی سعودی و از نزدیکان محمد بن سلمان ولیعهد و احمد العسیری معاون دستگاه اطلاعات عمومی و سخنگوی پیشین (به اصطلاح) ائتلاف سعودی در یمن را دستگیر کرد.

از سعود القحطانی به عنوان فرد مورد اطمینان محمد بن سلمان نام برده می‌شود که وظیفه شناسایی و حذف مخالفین سعودی در خارج کشور را برعهده دارد. برخی گزارش‌ها نشان داد که القحطانی روند قتل خاشقچی را از طریق اسکایپ هدایت کرده است.

منبع: ایرنا