شبکه کتاب، بزرگ‌ترین رسانه تصویری حوزه کتاب و ادبیات ایران با توجه به اهمیت تولید محتوا در حوزه کتاب، توجه خود را به تولید و انتشار گونه‌های مختلف برنامه‌سازی و انواع سوژه‌ها و ابعاد ادبی و هنری حوزه کتاب قرار داده است.
به گزارش سینماخانه؛ در عصر دیجیتال که رسانه‌های تصویری و شبکه‌های اجتماعی نقش پررنگی در شکل‌دهی به فرهنگ و عادات جامعه دارند، ترویج کتاب و کتابخوانی به یکی از چالش‌های فرهنگی مهم تبدیل شده است. در این میان، شبکه کتاب (ketab.tv) به عنوان بزرگ‌ترین رسانه تصویری حوزه کتاب و ادبیات در ایران، نقشی پیشرو در احیای فرهنگ مطالعه و ارتقای جایگاه کتاب در زندگی روزمره ایفا می‌کند. این شبکه با بهره‌گیری از ظرفیت‌های رسانه‌ای نوین، نه تنها کتاب را به عنوان یک محصول فرهنگی معرفی می‌کند، بلکه با تولید محتوای خلاقانه و هدفمند، پلی میان مخاطبان و دنیای ادبیات می‌سازد. در این یادداشت، به بررسی نقش شبکه کتاب و اهمیت تولید محتوا در حوزه کتاب، به بهانه تغییر ساختار و مدیریت این رسانه و تغییر برندینگ از «تلویزیون اینترنتی کتاب» به «شبکه کتاب» می‌پردازیم و دلایلی را که این موضوع را به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده است، تحلیل می‌کنیم.
«تلویزیون اینترنتی کتاب» در سه سال فعالیت خود در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳، تولیدات متعددی به صورت برنامه‌های زنده تلویزیونی برنامه ریزی کرده بود که به دلیل عدم خلاقیت در انتخاب سوژه‌ها، مهمان‌ها و همچنین ارتباط کمتر با بدنه وسیع ناشران و نویسندگان، نتوانست با مخاطب و حتی جامعه و اهالی کتاب و فرهنگ و هنر ایران ارتباط بگیرد و به دلیل انتخاب‌های گزینشی و همچنین ملاحظات محتوایی صداوسیما، آنچنان که باید نتوانست به وظایف خود عمل کند و نتیجه آن تغییر ساختار این رسانه و تمرکز روی برنامه‌های آیتمی، ترکیبی و گفت‌وگو محور شد که همگی به صورت تولیدی و غیر زنده منتشر می‌شوند.
شبکه کتاب با هدف ترویج فرهنگ کتابخوانی و ایجاد فضایی پویا برای دوستداران ادبیات، در ساختار جدید خود از زمستان ۱۴۰۳ آغاز به کار کرد. این رسانه، برنامه‌هایی متنوع از جمله «با من بخوان»، «چای با نویسنده»، «برداشت ۳۵»، «برای بچه‌ها بخوانید» و… را که به معرفی کتاب، گفت‌وگو با نویسندگان، خوانش شعر و داستان، نقد ادبی ارائه می‌دهد. آنچه شبکه کتاب را متمایز می‌کند، نگاه جامع آن به حوزه کتاب است؛ این شبکه فراتر از معرفی صرف کتاب، به خلق تجربه‌ای چندوجهی برای مخاطب می‌پردازد. برای مثال، برنامه‌هایی مانند «با من بخوان» به اجرای نامه‌های احمد شاملو یا اجرای اشعار شفیعی کدکنی می‌پردازد که نه محتوای ادبی را به شکلی جذاب ارائه می‌دهند، بلکه حس تعلق و ارتباط عاطفی مخاطب با ادبیات را تقویت می‌کند. این رویکرد نشان‌دهنده درک عمیق شبکه کتاب از اهمیت تولید محتوا به عنوان ابزاری برای جلب توجه و حفظ مخاطب در دنیای پررقابت رسانه‌هاست.
تولید محتوا در حوزه کتاب از چند جهت اهمیت دارد. نخست، در جهانی که سرعت زندگی و حجم اطلاعات دیجیتال، زمان و تمرکز افراد را محدود کرده، محتوا نقش یک میانجی را ایفا می‌کند. محتوای خوب می‌تواند کتاب را از یک شیء فیزیکی به یک تجربه فکری و عاطفی تبدیل کند. شبکه کتاب با تولید ویدئوهای کوتاه و جذاب، پادکست‌های ادبی و برنامه‌های تعاملی، این امکان را فراهم می‌کند که مخاطب حتی در زمان‌های کوتاه روزانه، با دنیای کتاب ارتباط برقرار کند. برای نمونه، برنامه‌های این شبکه در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تلگرام و همچنین آپارات برای کاربران دیجیتال، به راحتی در دسترس قرار می‌گیرند و این دسترسی‌پذیری، شانس دیده شدن کتاب و برنامه‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین حضور چهره‌های شناخته شده‌ای مانند فرزاد حسنی، مجری، شاعر و بازیگر و صحرا اسداللهی، نویسنده، بازیگر و کارگردان و… هم به دیده شدن برنامه‌های این شبکه نوپا کمک می‌کند.
دومین دلیل اهمیت تولید محتوا، تغییر در الگوهای مصرف فرهنگی است. نسل جدید، به ویژه جوانان، بیشتر از طریق رسانه‌های تصویری و دیجیتال با جهان اطراف خود تعامل می‌کنند. شبکه کتاب با درک این تحول، به جای محدود ماندن به قالب‌های سنتی مانند نقد مکتوب یا معرفی خشک کتاب، از ابزارهای چندرسانه‌ای بهره می‌برد. این شبکه با تولید محتوای بصری و صوتی، کتاب را به بخشی از سبک زندگی دیجیتال تبدیل کرده است. این ابتکار نشان می‌دهد که تولید محتوا، زمانی که با خلاقیت و شناخت مخاطب همراه باشد، می‌تواند حتی گروه‌های سنی مقاوم به مطالعه را به سوی کتاب بکشاند.

سومین جنبه، نقش محتوا در ایجاد گفت‌وگو و تعامل فرهنگی است. شبکه کتاب با برنامه‌هایی مانند «چای با نویسنده» در گفت‌وگو با نویسندگان، فضایی برای بحث و تبادل نظر درباره ادبیات فراهم می‌کند. این تعامل نه تنها به مخاطبان کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از آثار ادبی پیدا کنند، بلکه به نویسندگان و ناشران نیز فرصت می‌دهد تا با مخاطبان خود ارتباط مستقیم برقرار کنند. در واقع، محتوا در اینجا به مثابه یک کاتالیزور عمل می‌کند که چرخه تولید، توزیع و مصرف کتاب را تقویت می‌کند.
با این حال، تولید محتوا در حوزه کتاب چالش‌هایی نیز دارد. رقابت با محتوای سرگرمی‌محور در فضای دیجیتال، نیاز به منابع مالی و انسانی متخصص، و حفظ کیفیت در عین تنوع، از جمله موانعی هستند که شبکه کتاب با آن‌ها مواجه است. اما موفقیت این شبکه در مدت کوتاه فعالیتش نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ظرفیت‌های بومی، می‌توان این چالش‌ها را به فرصت تبدیل کرد.
در پایان، شبکه کتاب نمونه‌ای موفق از چگونگی استفاده از تولید محتوا برای احیای یک ارزش فرهنگی است. این شبکه با درک نیازهای مخاطب امروزی و بهره‌گیری از ابزارهای رسانه‌ای، کتاب را از حاشیه به متن زندگی دیجیتال آورده است. اهمیت تولید محتوا در حوزه کتاب، نه تنها در ترویج مطالعه، بلکه در بازسازی هویت فرهنگی و تقویت پیوندهای اجتماعی نهفته است. در دنیایی که محتوا پادشاه است، شبکه کتاب با تاج خلاقیت و تعهد، راه را برای آینده‌ای روشن‌تر برای ادبیات ایران هموار می‌کند.