امروز بیش از ۵۰سال است که از درگذشت جان فورد می گذرد؛کارگردانی که با فیلمهای صامت شروع کرد،مهر خود را بر آنها زد ،بعد پا به عرصه فیلمهای وسترن گذاشت و آن را احیا کرد .او سلطان قلمرو فیلمهای وسترن بود ،آن هم در روزگاری که تجهیزات سینمایی مثل امروز پیشرفته نبود .سالها قبل وقتی از اورسن ولز سوال شد سه کارگردان برتری را نام ببرد ،او جواب داد:جان فورد،جان فورد،جان فورد!
از قرار معلوم اورسن ولز وقتی برای ساختن(همشهری کین)آماده می شد،فیلم کلاسیک (دلیجان)فورد را بیش از ۴۰بار دیده بود!امروز جان فورد به عنوان یکی از بهترین کارگردانها در آمریکا و در کل تاریخ فیلمسازی بحساب میآید.جان مارتین فینی (مشهور به شین برای والدین مهاجر ایرلندی اش )در ۱۸۹۴ درکیپ الیزابت،ایالت مین متولد شد. پدرش جان آگوستین فینی،یک سالن دار و عضو انجمن شهر بود و مادرش باربارا کوران،زنی خانه دار.جان چند برادر بزرگ تر از خودش داشت که آن ها را ستایش میکرد و در یک جامعه مردسالار ،مشروب خوار و پر از انرژی بزرگ شد.در ۱۹۱۴ جان از برادر بزرگترش تقلید کرد که برای هالیوود نامش را به (فرانسیس فورد)تغییر داده بود،فرانسیس در هالیوود در دوران فیلمهای صامت ،بازیگری و کارگردانی می کرد .جان نامش را به( جک فورد)تغییر داد و فرانسیس از او بعنوان دستیار ،تاسیسات چی،بدلکار و بازیگر استفاده کرد.فرانسیس بین سالهای ۱۹۱۴ و ۱۹۱۹ به او در ۱۵ فیلمش نقش داد .طی چند سال ،حرفه کارگردانی فرانسیس فورد به پایان رسید و جک فورد به عنوان بازیگر دست از کار کشید و حان فورد کارگردان شد.او در ۱۹۲۴ (اسب اهنین)،اولین فیلم وسترن و اولین شاهکارش را کارگردانی کرد.وقتی جان فورد به عنوان یک کارگردان بزرگ شناخته شد،عموما محبوب نبود .او بخاطر رفتارهای عجیب و غریب ،قلدری بی امان و انزجار از بازیگرانی که خواستار رفتاری درخور یک ستاره بودند،شناخته شده بود.جان فورد از همان ابتدای کارش با فیلم های صامت،امضای خودش را در دنیای سینما ثبت کرد.فورد از کلوز آپ های زیادی استفاده نمی کرد و از چرخ های دوربین بر برای دنبال کردن صحنه ها در سکانس های دراماتیک مانند صحنه های تعقیب و گریز استفاده می کرد.
فورد چهار جایزه اسکار برد که دو تای آن پشت سر هم بود،دستاوردی که هیچ کارگردانی به آن دست نیافته است.او برای فیلمهای خبرچین،خوشه های خشم،چه سرسبز بود دره من و مرد آرام اسکار گرفت .جان فورد چند ماه پس از دریافت جایزه یک عمر دستاورد موسسه فیلم آمریکا و دریافت مدال آزادی از دستان نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا بدلیل ابتلا به سرطان معده درگذشت!
سینماخانه/ محمدرضا دلیر
