اجراهای نمایش های “پرنسس و دزد دریایی” نوشته دی.اِم لارسن با ترجمه لیدا وعیدی و به کارگردانی لیدا وعیدی و “دِرای بُن” نوشته نیل دوفیلد با ترجمه حسین فدایی حسین و به کارگردانی ژاکلین آواره بعد از سه ماه اجرا از ۱۵ بهمن ماه ۱۳۹۶ تا ۱۵ فروردین ماه ۱۳۹۷ در تالار هنر خاتمه یافت و در دور دوم اجراهای بهاره نمایش های کودک در تالار هنر، نمایش های “راز پروانه ها” نوشته منوچهر اکبرلو و به طراحی و کارگردانی حمید ملاحسینی و “ردپای نی نی نو” به نویسندگی و کارگردانی زیبا برجی فلاح از ۲۱ فروردین ماه ۱۳۹۷ به روی صحنه رفته اند.

در قسمت ششم مجموعه گزارش های “تجربه های تماشا در کنار کودکان” به نقد و بررسی “راز پروانه ها” نوشته منوچهر اکبرلو و به طراحی و کارگردانی حمید ملاحسینی خواهیم پرداخت.

نمایشنامه “راز پروانه ها” نوشته منوچهر اکبرلو از عدم وجود نقاط عطف داستانی و گره افکنی های گیرا رنج می برد. شخصیت آنا در طول اثر با هیچ مانعی مواجه نمی شود. دو شخصیت پروفسور بالتازار و خانم پانووا به عنوان شخصیت های مکمل عمل می کنند و هیچ شخصیت منفی در “راز پروانه ها” به چشم نمی خورد که مانعی در سر راه دستیابی آنا به آرزوها باشد. از سوی دیگر، پرده اول آنچنان در نمایش انگیزه آنا، شخصیت اصلی عملکرد ضعیفی دارد که به واقع، مخاطبان “راز پروانه ها” را از پرده دوم و حضور آنا در مغازه خانم پانووا پی می گیرند زیرا در پرده اول آنقدر ریتم را از دست می دهد که حوصله تماشاگران را سر می برد. یک نکته درباره پایان بندی، شخصیت پدر در آخر داستان متحول می شود ولی در طول روایت، مخاطبان با شخصیت آنا همراه هستند از اینرو، تحول شخصیتی پدر غیر قابل باور و غیر قابل قبول می نماید و روند تحولی شخصیت پدر برای تماشاگران به نمایش در نمی آید. همچنین، فقدان مادر برای شخصیت آنا در دقایق اولیه به راحتی قابل تشخیص است و تاکید بیش از حد روی فقدان مادر، از اثرگذاری عاطفی بر تماشاگران می کاهد. در نهایت، باید به دلیل خلق شخصیت های پروفسور بالتازار و خانم پانووا و نمایش بُعد جدیدی از آنها به منوچهر اکبرلو خسته نباشید گفت. در مجموع، نمایشنامه “راز پروانه ها” حتی حداقل انتظارات را برآورده نمی سازد.

در پرده اول و با ورود شخصیت پدر به خانه، چند شوخی با پیژامه در میزانسن ها وجود دارد که سطح اثر را به شدت تقلیل می دهد و از سوی دیگر، مناسب کودکان نیست. در پرده اول که حمید ملاحسینی در مقام کارگردان با میزانسن ها سعی در ایجاد موقعیت طنز دارد، تماشاگران به ندرت به خنده می افتند ولی در پرده دوم و موقعیت های طنز ایجاد شده با شخصیت های پروفسور بالتازار و خانم پانووا، خنده کودکان بند نمی آید. مورد دیگر، استفاده از ویدئو مپینگ، هولوگرام و عینک سه بعدی در “راز پروانه ها” است؛ تماشاگرانی که بدون عینک سه بعدی به تماشای اثر می نشینند، صحنه خاصی را از دست نمی دهند و عدم وجود ویدئو مپینگ و هولوگرام به “راز پروانه ها” لطمه ای نمی زند. ستاره سیاحی در مقام طراح و بازیگر حرکات فرم عملکرد موفقی دارد و با حرکات فرم به زیبایی پرواز پروانه ها را به نمایش می گذارد هر چند که عدم حضورش همانند شخصیت مادر خللی در روند داستان وارد نمی کند. به جز چند نقطه ضعف مورد اشاره در سطور بالا، حمید ملاحسینی در جایگاه کارگردان عملکرد متوسطی دارد.

طراحی صحنه صورت گرفته به وسیله محمد صاحبی و مهوش نراقی فضاسازی های مورد نظر اثر را به درستی به تصویر می کشد ولی طراحی نور تعریفی ندارد و گاهی، یک طرف صحنه بی دلیل نیمه تاریک است؛ وقتی آدم ها در اتاق های مختلف رفت و آمد می کنند، علی القاعده چراغ ها را روشن می کنند. در خیابان حتی در هر شب، تیرهای چراغ برق وجود دارند تا نور مناسب برای عبور عابران و گذر رانندگان تامین شود. همچنین، تکلیف نورهای صبحگاهی به دلیل وجود تشعشع های خورشیدی روشن است. صحنه های نیمه تاریک در نمایش های گوناگون وجود دارند در حالی که با کلیت اثر در تضاد هستند. طراحی لباس آنالی شکوری و ساینا سراج ما به ازاهای بیرونی شخصیت ها را به خاطر می آورد و دو طراح لباس “راز پروانه ها” حق مطلب را به خوبی ادا می کنند. سینا شعاعی در مقام طراح و اجرای صدا عملکرد ضعیفی از خودش ارائه می دهد؛ باندهای صدای سالن آنچنان صدای کنترل نشده ای تولید می کنند که سر تماشاگران را به درد می آورند و باعث آزار مخاطبانی می شوند که صندلی هایشان در نزدیکی باندهای صدا قرار دارد. در ضمن، عدم کنترل باندهای صدا تجربه شنیداری موسیقی محمد فرشته نژاد را تحت شعاع قرار می دهد و آهنگ ها به درستی به گوش تماشاگرها نمی رسد. آهنگسازی محمد فرشته نژاد به درد نمایش کودک نمی خورد؛ عاری از عناصری است که به موسیقی کودکان هویت می بخشد، پویایی و نشاطی در آهنگ ها مشاهده نمی شود و لذتی در تماشاگران کودک به وجود نمی آورد تا بعد از پایان اثر، آهنگ ها را ورد زبان خودشان کنند. طراحی پوستر و بروشور استودیو آراد را می توان از دیگر نقاط قوت “راز پروانه ها” برشمرد؛ برای مخاطبان جذابیت بصری دارد و به معرفی بخشی از داستان می پردازد.

بازی های بازیگران، اغراق شده و متناسب با نمایش های کودک است و علی ابدالی، در نقش پروفسور بالتازار بازی قابل تحسینی را از خودش ارائه می دهد. راجع به شخصیت آنا در صورتی که صدا سازی کودکانه از بازی وی حذف شود، آنا را بیشتر برای مخاطبان باورپذیر می سازد. در مجموع، با وجود برخی کاستی ها، باید به بازیگران “راز پروانه ها” دست مریزاد گفت.

نمایش کودک “راز پروانه ها” نوشته منوچهر اکبرلو و به طراحی و کارگردانی حمید ملاحسینی با بازی علی ابدالی، بیتا خارستانی، آنالی شکوری و ستاره سیاحی؛ طراح و بازیگر حرکات از ۲۱ فروردین ماه ۱۳۹۷ تا ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷، ساعت ۱۹:۴۵ در تالار هنر به روی صحنه می رود.

سینماخانه / فرزاد جمشیددانایی