سینماخانه: صحنه نمایش در تاریکی با صدای آی‌سودا جان می‌گیرد. (آی‌سودا به معنی ماه در آب است؛ آب روشنایی و پاکی است و ماهِ مونث، نماد باروری و جاودانگی است)

طراحی صحنه با صندلی‌های شیشه‌ای، میزهای شیشه‌ای، تختِ شیشه‌ای، کاملاً در راستای هدف کارگردان برای نشان دادن شخصیت‌های پر از تردیدِ نمایش است. شیشه‌ای بودنِ دکور، حکایت از شکنندگیِ آدم‌ها در طولِ نمایش دارد.

بازتابِ شخصیت‌ها رویِ سنِ شیشه‌ای، بازتابِ زندگی آدم‌های واقعی‌ست؛ و این خود از تاثیرِ عملکردِ انسان‌ها بر زندگی یکدیگر حکایت می‌کند. «آی‌سودا» شخصیت اصلی داستان، نماینده‌ی زنانی در جامعه‌ی ماست که مورد بی‌مهری و تعرضِ عاطفی از جانبِ همسران‌شان قرار گرفته‌اند؛ زنانی که در میانِ رویاها و آرزوهای از دست‌رفته‌شان جا گذاشته شده‌اند. او که فرزندش را نیز سال‌ها بعد به‌سمت رویاهایش راهی می‌کند.

شخصیت‌های دیگر نمایش، انسان‌هایی هستند که در دوراهی تردید دست و پا می‌زنند و همان‌طور که نویسنده می‌گوید «ما با آدم‌هایی روبه‌رو هستیم که نمی‌دانند چه می‌خواهند، ولی می‌دانند چه نمی‌خواهند.»

تعویضِ صحنه‌ها در نمایش، با رفت و برگشتِ نور اتفاق می‌افتد و تاریک و روشن شدن صحنه‌ها، نشان‌گر شروع روزِ دیگری است. هرچند چنین بازیِ نوری، به تماشاگرها شوک‌های پیاپی می‌دهد چرا که باعث ناتمام گذاشتن حسِ بازیگران در صحنه می‌شود. شخصیت‌ها در بعضی از صحنه‌ها، برای نشان دادنِ فکری که در ذهن‌شان دارند، نجوا کرده، طوری‌که صدای واضحی به گوشِ تماشاگر نمی‌رسد؛ چنان هزارتویِ ذهنِ آشفته‌ی مردمانِ این روزگار، که بارِ اندیشه‌هایِ ناتمامِ خویش را در سکوت به‌دوش می‌کشند.

در این نمایش شاهد بازی دو زن هستیم، مادری سنتی؛ «الما» و شخصیتِ «آ‌ی‌سودا». مادرِ آی‌سودا که به گمان می‌رسد، برای کاهشِ کرختی نمایش، به‌واسطه‌ی عدم وجود تعلیق، به‌عنوانِ هسته اصلی نمایش در خانواده‌ای مدرن نقش گرفته است.

دیگر شخصیتِ نمایش «آلما» خواهرِ آی‌سوداست که موردِ خشونت شوهرش قرار گرفته است. دیالوگی در نمایش هست که می‌گوید: «بدترین نوع خشونت بی‌اعتنایی است.»

مردهای نمایشِ ماه در آب، «مازیار»، «آروین» و «بهرام» هستند دارای شخصیتی سه‌گانه که هر کدام به‌نوعی سه نقش متفاوت را بازی می‌کنند. به نظر می‌رسد نویسنده قصد دارد مردهای اجتماع مارا در این سه گروه شخصیتی نمایش دهد: «کسانی‌که فرار می‌کنند؛ کسانی‌که مسئولیتِ اشتباهات دیگران را بر دوش می‌کشند و آن‌ها که معلق‌اند بین این دو.»

به بهانه پایان اجرای نمایش “ماه در آب” فرصتی پیش آمد تا گفتگویی با محمد یعقوبی کارگردان و آیدا کیحائی بازیگر این نمایش داشته باشیم.

محمد یعقوبی، کارگردان این نمایش در پاسخ به سوالات خبرنگار سینماخانه چنین عنوان کرد:

سینماخانه: «آیا مخاطب باید درگیرِ شخصیت‌هایِ نمایش باشد یا درگیرِ اتفاقی که قرار است مخاطب را در ادامه داستان به وجد بیاورد؟»

محمدیعقوبی: «ماه در آب، نمایش‌نامه‌ای شخصیت‌محور است. شخصیت خود می‌تواند اتفاق باشد. تقابل جهان‌بینی این شخصیت‌های ناهم‌گون به گمانم به اندازه‌ی کافی دیدنی و بسترساز اتفاق است.»

سینماخانه: «به چه علت، مادر را که نماد یک زندگی سنتی است، در مرکزِ خانواده‌ای مدرن قرار دادید؟ آیا هدفتان ایجادِ تقابل میانِ سنت و مدرنیته بود یا فقط می‌خواستید از نقطه‌نظرِ نمایشی، اجزای خانواده را کنار هم داشته باشید؟»

محمدیعقوبی: «جامعه‌ی ما هنوز درگیر تقابل سنت و مدرنیته است. خانواده یکی از سنتی‌ترین نهادهای جهان است و چه شخصیتی بیشتر از مادر می‌تواند نماینده‌ی این سنت باشد؟ فکر کردم مادر به‌عنوان نماینده‌ی سنت، تصویری آشنا برای نشان‌دادن این تقابل است.»

سینماخانه: «با تقسیم‌بندی مردها در نمایش به شیوه‌ای که بیان شد موافق هستید؟»

محمدیعقوبی: «نه فقط مردها، هر انسانی را می‌توان در این تقسیم‌بندی گنجاند. ولی انکار نمی‌توان کرد که مردان مسئولیت‌گریزترند.»

سینماخانه: «آیا واکنش‌های مخاطبان را در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مبنی بر این‌که نمایش «ماه در آب» رویکردِ انتقاد از جامعه‌ی مردسالار را دارد -چرا که در بخش‌های بسیاری مظلومیتِ زن‌های جامعه و ضایع شدن حقوق ایشان را به تصویر کشیده است- قبول دارید؟»

محمدیعقوبی: «هدفم نوشتن درباره‌ی آدم‌هایی بود که در دوراهی تردید در روش زند‌گی خود هستند. تقابل خواست فردی و احساس مسئولیت درباره‌ی دیگران. برخی از این شخصیت‌ها نمی‌دانند چه می‌خواهند ولی می‌دانند چه نمی‌خواهند. ولی نویسنده باید بکوشد متنی بنویسد که چند وجهی باشد تا امکان تعبیرهای گوناگون را به مخاطب بدهد. به هر حال تردیدی نیست که وقتی شخصیت اصلی زن باشد که قربانی تصمیمِ فردی مردی که در گذشته رهایش کرده می‌شود، این به‌خودی‌خود موضوع حقوق زنان را پیش می‌کشد. در جامعه‌ای که هر رفتار زن زیر ذره‌بین نگاهی مردانه بررسی و داوری می‌شود رفتار آی‌سودا به عنوان شخصیت اصلی نمایش‌نامه رفتاری کنش‌گرانه و متفاوت است.»

سینماخانه: «از آن‌جا که در نمایش به ابعاد مختلفِ روحی و روانی و عواطفِ انسانی و پیچیدگی شخصیتِ انسان می‌پردازد، آیا از حضورِ تیمِ کارشناسی روانشناسی و جامعه‌شناسی بهره برده‌اید؟»

محمدیعقوبی: «من برای نوشتن این نمایش‌نامه با هیچ تیم کارشناسی سروکار نداشتم. ولی در زمان نوشتن کتاب‌های گوناگونی خواندم که به نوشتن این کار کمکم کند. و البته کوشیدم هم‌صدا با روزگارم باشم. من این نمایش‌نامه را در سال ۸۵ نوشتم ولی هنوز موضوع آن حرف مردم است. هنوز موضوعی حل‌ناشده و یک درد است.»

سینماخانه: «در انتها مایلم به یکی از دیالوگ‌های طلایی نمایش اشاره کنم: «آدم‌ها دو دسته‌اند؛ آدم‌هایی که به رویاهاشون خیانت می‌کنند و آدم‌هایی که به رویاهاشون می‌رسند» آیا شما تابه‌حال به رویاهایتان خیانت کرده‌اید؟»

محمدیعقوبی: «من هم زمانی در دهه‌ی سوم زند‌گی درگیر همین پرسش بودم. رویایم نوشتن بود ولی داشتم حقوق قضایی می‌خواندم. در برزخ بودم. تصمیم گرفتم خطر کنم و تمام وقتم را به نوشتن سپری کنم. بزرگ‌ترین تصمیم زند‌گی‌م همین بود. نوشتن روش زیستن من در این جهان بود و برای تحقق رویایم ترس از آینده را کنار گذاشتم و به نوشتن پناه بردم.»

در ادامه گفتگوی کوتاهی را با خانم «آیدا کیخائی» بازیگر نقش اصلی نمایش می‌خوانیم:

سینماخانه: «آی‌سودایِ نمایش «ماه در آب»۱۰ سال گذشته با آی‌سودایِ هم‌اکنون چه تفاوتی دارد؟ آیدا کیخائی ۱۰ سال گذشته با آیدا کیخائی هم‌اکنون چه تفاوتی دارد؟»

آیدا کیخائی: «همان‌طور که خودم آدم پخته‌تری شدم، آی‌سودا هم همین طور و فکر می‌کنم امروز آی‌سودا رو بیشتَر درک می‌کنم و بهتَر بازی می‌کنم.»

سینماخانه: «به نظر شما آیا آی‌سودا از علاقه‌ی بهرام به خودش مطمئن است یا بر این اعتقاد است که بهرام برایِ سر پوش گذاشتن بر اشتباهاتِ برادرش با او ازدواج کرده است؟ (از این جهت این موضوع را عنوان کردم چون اکثر زن‌های جامعه‌ی ما، با وجودِ اگاهی از شرایطی که برخلافِ میل‌شان هست، باز هم به زندگی خود ادامه می‌دهند)»

آیدا کیخائی: «من فکر می‌کنم بهرام و آی‌سودا یکدیگر را دوست دارند، اما بسیار منطقی؛ و با احساسی که آی‌سودا به مازیار دارد خیلی فرق دارد.»

سینماخانه: «باتوجه به این‌که تجربه بازی در تئاتر و هم در فیلم سینمایی «خشکسالی و دروغ» را داشته‌اید، نظرتان درباره بازی در هرکدام از آن‌ها چیست و کدام‌یک مورد علاقه شما بوده و بیشتر با آن ارتباط برقرار کرده‌اید؟»

آیدا کیخائی: «بازی در فیلم خشکسالی و دروغ آن‌قدر برایم سخت بود که بازی کردن درهر وضعیت سختی را برایم راحت کرده است. تجربه‌ی بازی در این فیلم یکی از تجربیات سخت من بود که امیدوارم هیچ‌وقت تکرار نشود. چراکه بین من و کارگردانِ فیلم، هیچ وجه اشتراکِ فکری وجود نداشت. البته تجربه‌ی کار با بقیه‌ی عواملِ فیلم بسیار لذت‌بخش بود. من هنوز فیلم را هم ندیده‌ام که نتیجه کار را بدانم. اما درباره این‌که با کدام تجربه ارتباط بیش‌تری برقرار می‌کنم باید بگویم که هر دو جذابیت‌های خودشان را دارند. اما در تئاتر، اگر بازیگرِ بدی باشی، حتماً دستت رو می‌شود؛ ولی در سینما ایراداتِ بازیگری را راحت‌تَر می‌توان مخفی کرد.»

سینماخانه: «کمی از نقش آی‌سودا برای ما بگویید؟»

آیدا کیخائی: «زنی به ظاهر قوی و بسیار عاشق.»

سینماخانه: «با توجه به این‌که چندماه با این نقش زندگی کردید، از نظر شما برای این‌دست از زن‌های جامعه چه راهی برای برون‌رفت از مشکلاتشان وجود دارد؟»

آیدا کیخائی: «هیچ‌وقت به رؤیاهایت خیانت نکن.»

سینماخانه: «درباره شما چطور؟ آیا تا به‌حال به رویاهایتان خیانت کرده‌اید؟»

آیدا کیخائی: «تا جایی که یادم می‌آید نه. منظورم این است که در حال حاضر حسرت بزرگی ندارم.»

سینماخانه: «کار بعدیِ شما نمایش «آیس‌لند» است که در نتیجه انتخابِ خوب شما، با بازیگرهای خوبی قرار هست به‌روی صحنه برود، لطفاً در مورد تمِ نمایش و نحوه اجرایتان برای مخاطبان صحبت کنید.»

آیدا کیخائی: «نمایش آیس‌لند، نوشته‌ی نیکلاس بیلون و ترجمه‌ی زهره جواهری، با دراماتورژیِ محمد یعقوبی و طراحی و کارگردانی من قرار است از ٢٩ آذرماه، ساعت ۱۷ و در سالنِ باران به‌روی صحنه برود. این کار جدیدترین کارِ گروه تئاترِ «این‌روزها»ست. بازیگران نمایش‌نامه آزاده صمدی، فهیمه امن‌زاده و احسان کرمی هستند. نمایش سوژه و داستان بسیار جذابی دارد که تماشاگر را از همان ابتدا با خود همراه می‌کند. امیدوارم که تماشاگران خوششان بیاید.»

نمایش ماه در آب به نویسندگی و کارگردانی «محمد یعقوبی» و با نقش آفرینی آیدا کیخایی، ناهید مسلمی، مهدی کوشکی، باران وقارکاشانی، آهو شاه‌سون، فهیمه امن‌زاده، پدرام شریفی، علی سرابی و با صدای مارال بنی‌آدم تا امروز سوم دى ۱۳۹۵ در تماشاخانه باران به روی می رود.

سینماخانه/ خبرنگار: صدف فرهنگ – ویراستار: طیبه تیموری نیا