نمایش “مَرد شده” به نویسندگی و کارگردانی آسو بهاری و با بازی مجتبی فلاحی، نسیم میرزاده، بهزاد خلج، دنا تارفی از ۱۸ فروردین ماه ۱۳۹۷ در سالن اصلی تالار مولوی به روی صحنه رفته است.

اولین برخورد من با نمایشنامه “آنقدر مَرد شده ای که نمی شناسمت” نوشته آسو بهاری به اعلام نامزدهای بخش تولید جایزه ادبیات نمایشی فجر در سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر برمی گردد که خوانش بخشی از نمایشنامه برای حضار، بسیار آنها را تحت تاثیر قرار داد ولی آسو بهاری نتوانست در میان برگزیدگان قرار بگیرد. چندین ماه گذشت و نمایشنامه “آنقدر مَرد شده ای که نمی شناسمت” با نام “مَرد شده” در سالن اصلی تالار مولوی به روی صحنه رفت. چهره کارگردان و نمایشنامه “مَرد شده” برای من آشنا بود که حکایت از یک دیدار داشت همانگونه که می توانست دِژاوویی حاصل از تحسین نمایش باشد.

نمایشنامه “مَرد شده” نوشته آسو بهاری از لحاظ نگارشی و ساختاری نقاط قوت فراوانی دارد. یکی از نقاط قوت اثر را می توان شخصیت ها برشمرد که آنقدر در ساختار درام روایت در هم تنیده شده اند که حضور هر یک از شخصیت ها به نوعی در پیشبرد داستان کمک می رسانند و بخشی از بار قصه را به دوش می کشند. یکی از دو شخصیت اصلی داستان “فِرمِسک” به دلیل حضور در شرایط سخت جنگی و تحمل بلایای بی شمار، رفتاری مردانه از خودش بروز می دهد و حضور شخصیت “فِرمِسک” از اصلی ترین دلایل همذات پنداری مخاطبان با “مَرد شده” به شمار می رود زیرا اینگونه شخصیت ها به خودی خود برای تماشاگران جذاب هستند و در صورتی که در بستر مناسب داستانی قرار بگیرند، نتایج دلپذیری حاصل می شود؛ اتفاقی که در “مَرد شده” می افتد. دیگر شخصیت اصلی روایت، “شورش” مملو از غافلگیری های ساختاری و نگارشی است؛ “شورش” در ابتدای روایت اینگونه معرفی می شود که برای نجات خواهرش و پدرش از دیار جنگ زده شان از آلمان برگشته است در حالی که قضیه برعکس است و وقتی دست نویسنده رو می شود که کار از کار گذشته است و راه بازگشتی برای مخاطبان باقی نمی ماند جز اینکه مشتاقانه به تماشای ادامه داستان بنشینند و در دِل، تردستی هنرمندانه آسو بهاری را در مقام نمایشنامه نویس تحسین کنند. شخصیت “مَردی” با روحیه شوخ طبعانه، به بار طنز روایت می افزاید و “مَرد شده” را از تلخ گویی بیش از حد می رهاند همچنانکه تعادلی در درام داستان ایجاد می کند و باعث می شود نمایش به ورطه احساسات گرایی نیافتد. شخصیت “قرمز” نقطه مقابل شخصیت “فِرمِسک” است. هنوز روحیه زنانگی در وی بیدار است و با حضورش، فضای مردانه “مَرد شده” را متعادل می سازد همچنانکه رابطه او و مَردی، بر بار عاطفی نمایش می افزاید و گره افکنی نقطه عطف دوم با سخنان “قرمز” شکل می گیرد.

وصف بازی های بازیگران “مَرد شده”، به ترتیب مجتبی فلاحی در نقش “شورش”، نسیم میرزاده در نقش “فِرمِسک”، بهزاد خلج در نقش “مَردی” و دنا تارفی در نقش “قرمز”، فقط با یک واژه امکان پذیر است : درخشان. توصیفی که همچنین، می توان راجع به کارگردانی آسو بهاری به کار برد.

در نمایش های “هجوم” به کارگردانی علی صفری و “در مِه بخوان” به کارگردانی مسعود طیبی، علی پویا قاسمی، طراح صحنه به دلیل برخی کاستی ها، عملکرد مطلوبی نداشت ولی در اینجا، گُل می کارد و به خوبی فضای یک خانه جنگ زده را برای مخاطبان به تصویر می کشد. پژوا وکیلی فر در مقام طراح لباس به شخصیت ها هویت می بخشد و برای مخاطبان، ما به ازاهای بیرونی را به یاد می آورد. طراحی نور محمدرضا پَرچ، یکی از بهترین طراحی های نور چند ماهه اخیر در اجراها بوده است و شدت نورها و تاریک روشنی مستولی بر فضای صحنه با مقتضیات نمایشنامه “مَرد شده” به طور کامل همخوانی دارد و می توان گفت نورها کارکرد دراماتیک خودشان را در اثر یافته اند. طراحی صدای کامیار بهبهانی از دیگر ارکانی است که پازل فضاسازی سمعی و بصری را برای مخاطبان تکمیل می کند. پیش از آغاز نمایش، یک ویدئو ساخته محسن خیرآبادی راجع به کوبانی و وقایع اخیر در سوریه، اربیل عراق و ترکیه پخش می شود که با تدوینی به جا، تماشاگران را با خودش همراه می سازد و آماده تماشای روایت داستانی “مَرد شده” می کند. در نهایت، باید برای طراحی پوستر “مَرد شده” به حمید ترکمن، عکاس و طراح پوستر نام آشنای تئاتر دست مریزاد گفت که عناصری همچون معرفی روایت داستانی، جذابیت بصری و تعلیق داستانی را به درستی در طرح پوستر لحاظ کرده است؛ پوستری که مخاطبان را به سان شخصیت “شورش” در تنگنای ماندن و رفتن نگه می دارد.

تفاوت بارزی که “مَرد شده” نوشته آسو بهاری با دیگر آثاری دارد که ارزشی اطلاق می شوند، دغدغه است؛ دغدغه ای که آسو بهاری با جان و دل حس کرد و روی برگ های سفید نگاشت تا “مَرد شده” پدید آید و لاجرم بر دل نشیند. آسو بهاری برای تبلیغ اثرش، قیل و قال راه نمی اندازد که ضرب المثلی از گلستان سعدی را به خاطرم می آورد : مُشک آنست که خود ببوید و نه آنکه عطار بگوید.

نمایش “مَرد شده” به نویسندگی و کارگردانی آسو بهاری و با بازی مجتبی فلاحی، نسیم میرزاده، بهزاد خلج، دنا تارفی از ۱۸ فروردین ماه ۱۳۹۷ تا ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷، ساعت ۲۱ در سالن اصلی تالار مولوی به روی صحنه می رود.

سینماخانه / فرزاد جمشیددانایی