نمایش “یرماغ” نوشته مریم محمدی و مهیار احمدی بر اساس نمایشنامه یرما اثر فدریکو گارسیا لورکا و به کارگردانی مریم محمدی از ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ تا ۲۵ خرداد ماه ۱۳۹۷ در سالن اصلی تالار مولوی به روی صحنه می رود.

در “یرماغ” از تکنیک های مختلف نمایشی از قبیل بدل پوشی، حرکات فرم و موسیقی استفاده شده است اما در نهایت، بهره گیری از همه آنها از “یرماغ” یک اثر متوسط می سازد که چند صحنه به یاد ماندنی دارد.

نخستین نقطه ضعف “یرماغ” نمایشنامه است؛ ۳۰ دقیقه از زمان ۹۰ دقیقه ای اثر به روایت داستان یک گانگستر مربوط می شود که هیچ تاثیر دراماتیکی در روایت اصلی ندارد و خرده داستان های وی، بیشترین ضربه را به اثر می زند و در مقاطع مختلف زمانی، حوصله مخاطبان را سر می برد. در صورتی که “یرماغ” در یک بازه زمانی ۶۰ دقیقه ای فقط به داستان یرما بپردازد و صحنه های زائد حذف شود، نمایشنامه نویسان بازخورد بهتری را از طرف مخاطبان شاهد خواهند بود. از سوی دیگر، در ابتدای پرده دوم، شخصیت مرد نابینا به عنوان یک راهنما برای یرما به مخاطبان معرفی می شود و در پرده آخر بدون هیچ مقدمه ای، شخصیت راهنمای تصویرشده در نظر مخاطبان، ناگهان شمایل یک ضدقهرمان را می یابد که به هیچ وجه باورپذیر نیست و از اثر بیرون می زند. همچنین، اثر به ویژه در پرده آخر، بوی شعار به خودش می گیرد به خصوص در زمان نمایش طریقه اجرای عدالت شخصیت گانگستر که به شدت تماشاگران را پس می زند. آخرین نقطه ضعف اینکه نمایشنامه نویسان از بس درگیر پرداخت قصه شخصیت گانگستر هستند که مفهوم مسخ شدگی مورد نظرشان برای شخصیت یرما را به درستی نمی پردازند زیرا وقتی برنامه فرار او با ویکتور شکست می خورد، همزمان یرما در شمایل یک گاو، تصویر و یکی، دو صحنه میانجی اینجا خلأشان احساس می شود.

مریم محمدی و مهیار احمدی در جایگاه نمایشنامه نویسان “یرماغ” با نگاهی دیگرگون که به نمایشنامه یرما اثر فدریکو گارسیا لورکا دارند، موجب دلنشینی برخی صحنه ها از جمله صحنه فرار یرما با ویکتور، صحنه حضور مرد نابینا به عنوان یک راهنما برای یرما و یکی، دو صحنه دیگر می شوند که جای تحسین دارد. در مجموع، با وجود اینکه مهم ترین نقطه ضعف “یرماغ” نمایشنامه است ولی می توان نمایشنامه اثر را متوسط ارزیابی کرد.

“یرما” را می توان به دلیل اشعار موجود در نمایشنامه، یک نمایشنامه موسیقایی در نظر گرفت ولی موسیقی های به کار رفته در “یرماغ” به ویژه آهنگ سبک راک و حضور خواننده و گروه حرکات فرم بر روی صحنه به شیوه کنسرت های موسیقایی مخاطبان را با یک تناقض رو به رو می سازد از این جهت که با زمان وقوع روایت در نمایشنامه اصلی همخوان نیست و از سوی دیگر، در آهنگ مذکور، اثری از سازی همچون گیتار فلامنکو به چشم نمی خورد تا آهنگ برای مخاطبان، رنگ و بوی اسپانیایی داشته باشد. در نتیجه، بهتر است مریم محمدی در جایگاه کارگردان به حذف این بخش بیاندیشد.

کارگردان “یرماغ” در طول اثر تسلط خودش را به تکنیک های مختلف نمایشی به نمایش می گذارد که از نقاط قوت کارگردانی “یرماغ” به شمار می رود هر چند در مجموع، تعدد تکنیک ها به یک هماهنگی مشخص در طول اثر نمی رسد و اصطلاح از هر باغی، گُلی را به ذهن متبادر می سازد. طراحی صحنه کیارش ظریفی با استفاده تخت خواب دو تکه شونده و لوله های بیرون زده از تخت خواب جنبه های استعاری “یرما” را به درستی نشان می دهد که به ترتیب، حکایت از رابطه شکست خورده زناشویی خوآن و یرما در طول دو پرده نخست و تمایل یرما برای باروری دارد. محبوبه آبسالان در مقام طراح لباس می کوشد حتی شخصیت پردازی ها را در لباس ها لحاظ کند که لباس از پُشت چنگ خورده خوآن به خوبی زخم های وارد شده بر پیکر او را به دلیل پچ پچه های مردم به نمایش می گذارد. طراحی نور مرتضی حقیقت بیان را می توان متوسط ارزیابی کرد زیرا تغییرات متعدد نوری به مرور چشم تماشاگران را اذیت می کند و نورهای آهنگ سبک راک در پرده سوم آنقدر شدید است که تماشاگران برای لحظاتی ترجیح می دهند چشم از صحنه برگیرند. همچنین، باید به حجت هاشمی و بهار اسدی به ترتیب برای طراحی ماسک و طراحی گریم “یرماغ” دست مریزاد گفت از اینرو که به خوبی حق مطلب را ادا می نمایند. طراحی پوستر و بروشور احسان ابرقویی از دیگر نقاط قوت “یرماغ” به شمار می رود که تعلیق، جذابیت بصری و معرفی موجز داستان را به صورت توأمان دارد و از پوسترهای قابل قبول اجراهای چند ماه اخیر است.

تمام بازیگران بازی های خوبی را از خودشان به نمایش می گذارند ولی چند تن از آنها از جمله بازیگر نقش یرما، بازیگر نقش ویکتور، بازیگر نقش گانگستر، بازیگر نقش مرد نابینا بیش از بقیه درخشان ظاهر می شوند.

مریم محمدی به عنوان یک کارگردان نمایش اولی با وجود برخی کاستی ها توانسته برخی انتظارات را برآورده سازد و اجراهای بهتر در آینده از سوی وی، دور از انتظار نیست.

سینماخانه / فرزاد جمشیددانایی