به بهانه اجرای نمایش «ماما یرما»؛ سینماخانه؛ به گفتگو با «فرزین نوبرانی» کارگردان و «بیتا عزیزاقلی» بازیگر نقش یرما پرداخت.

فرزین نوبرانی درخصوص دلیل اصلی انتخاب و اقتباس از متن یرما به سینماخانه گفت: «من، به‌شخصه از حامیان برابری حقوق زنان هستم و معتقدم که جایگاه زن در دنیای امروز، جایگاهِ درستی نیست. دیدن مصایب زنان برایم عذاب‌آور است و به همین دلیل نمایشنامه یرما را انتخاب کرده و به‌روی صحنه بردم که نماد عشق و زنان جامعه است.»

همچنین بیتا عزیزاقلی بازیگر نقش یرما، به سینماخانه گفت: نمایشنامه «یرما»، اثر لورکا در دورانی فرهنگی و اجتماعی در اسپانیا اتفاق افتاده که زن‌ها با مشکل تبعیض جنسیتی روبرو بودند و همه زنان نمایشنامه به دردِ مشترک با یرما دچار هستند. یعنی درد دیده نشدن از طرفِ همسر. اما نکته‌ای که باعث تفاوت یرما با بقیه می‌شود، بچه نداشتن اوست که به نظر می‌رسد پایه و اساس نمایشنامه یرما لورکا بوده است. در نمایش «ماما یرما» تمرکز بر روی آرزویِ مادرشدنِ یرما است و اینکه «خوان» شوهر او، با وجود داشتن توانایی، به‌دلیل سردمزاجی، قادر به برآورده کردن خواسته یرما نیست. اما این فقط ظاهر ماجراست. درون‌مایه کار درباره شرایط زندگیِ محدود و دیده نشدنِ یرما است. او با تمامِ مهربانی‌اش و تلاشی که برای تغییر شرایط زندگی می‌کند، در نهایت موفق به تغییر اوضاع نیست و مجبور به فرار می‌شود.

بیتا عزیز اقلی در پاسخ به شباهت شخصیت یرما و زنان امروز جامعه امروز ما عنوان کرد: داستان یرما، داستانی جهان شمول است. مسئله اصلی یرما، نبودِ بچه در زندگی‌اش نیست، بلکه نارضایتی از روابط زناشویی از لحاظ روحی و جسمی است. این درد مشترکی است که همه زنان در نمایشنامه لورکا از آن رنج می‌برند. مشکلی که در جامعه ما هم اتفاقاً وجود دارد، ولی یرما به‌عنوان قهرمان داستان با بقیه زنان متفاوت است و قصد دارد با مشکل مبارزه کند.

فرزین نوبرانی در بیان تفاوت‌های نمایشنامه اصلی و نمایش ماما یرما بیان کردند که ساختار اصلی دو نمایشنامه یکی است. در هردو نمایش، شخصیت یرما وجود دارد که به‌دنبال امید است و شخصیت خوان که مردی سرد مزاج. تفاوت نمایش‌ها در نوع روایت داستان و فرم کار است و اینکه شخصیتِ ویکتور در نمایشنامه اصلی، در قالبِ شخصیت زمان درآورده شود.

نوبرانی در پاسخ به دلیل اضافه کردن شخصیت زمان در نمایش، عنوان کرد که دلیل آوردن شخصیت زمان این بود که، معتقدم هر ثانیه‌ای از زمان که می‌گذرد، به سانِ نیش ماری است که به ما تلنگر می‌زند و این تلنگر به یرما هم زده می‌شود. این موضوع در جامعه ما هم متاسفانه وجود دارد که بهای زیادی به وقت داده نمی‌شود و افراد دوست دارند فقط آن‌را بگذرانند.

عزیزاقلی در پاسخ به سوال سینماخانه درخصوص تفاوت های شخصیت «یرما» در اجرای هفدهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی و با «یرما» اجرای حال حاضر، عنوان کرد: این دو تفاوت هایی با هم دارند و دلیل اصلی بازی من در نمایش ماما یرما هم وجودِ همین تفاوت بود. «یرما»ی جشنواره دانشگاهی را دوست نداشتم. نه به این دلیل که یرمایِ بدی بود ولی یرمای موردنظر من نبود. یعنی به‌نظرم با یرمایی که لورکا توصیف کرده بود تفاوت داشت. یرما در آن اثر انسانِ بسیار ناتوانی است. شخصاً چنین انسانی نیستم و به‌نظرم انتخاب اشتباهی برای ایفای آن نقش بودم، ولی ویژگیِ که در ماما یرما دوست داشتم، اوج و فرود شخصیتیِ یرما بود. او قابل پیش‌بینی نیست و مثل آدم‌های معمولی، لحظه‌ای شاد و لحظه‌ای ناراحت است. این خصوصیات باعث شد که این شخصیت را دوست داشته باشم.

نوبرانی پاسخ به شیوه طراحی صحنه و استفاده از وسایل خاصی چون لاستیک و آچار و نردبان عنوان کردند: آچار و لاستیک، به‌خاطرِ شغل خوان، که مکانیک است استفاده شده است. مکانیکی شغلی خشن و سختی است و آچار و لاستیک در زندگی نشانه همان خشونت و سختی است که این آدم در زندگی دارد. درباره نردبان باید گفت که نردبان در بعدِ مثبت، نماد پیشرفت و در بعدِ منفی، نماد زندان است. نردبان مانند جاده‌ای است که در نهایت انسان را به هدف می‌رساند. همان‌نطور که در انتهای نمایش می‌بینیم، نردبان مانند ریلی، یرما را به‌سویِ سرنوشتی که انتخاب کرده می‌رساند.

بیتا عزیزاقلی در انتهای گفتگو به مخاطبان گفت که برای این‌کار خیلی زحمت کشیدیم. شاید خیلی بیشتر از بقیه نمایش‌هایی که روی صحنه می‌رود. بیشتر از دوسال و نیم درگیر کار بودیم. خیلی بی‌معرفتی‌ها دیدیم. از جمله می‌توان به تأخیر یک‌سال و نیمه از زمان بازبینی تا اجرا اشاره کرد که کاملاً غیرحرفه‌ای بود ولی وجودِ اتحاد بین بچه‌های گروه باعث شد این مدت کنار هم باقی بمانیم تا کار اجرا شود. در شرایط بدی هم برای اجرا می‌رویم. همزمان شدنِ زمانِ اجرا با جشنواره فیلم فجر از یک طرف و قرار گرفتن ما بین دو اجرا در سالن انتظامی، باعث به‌‌وجود آمدن نقایصی در کار ما شده است ولی با این‌حال تقاضا می‌کنم مخاطبان از نقص‌ها چشم‌پوشی کرده و از نمایش حمایت کنند.

فرزین نوبرانی نیز در پایان درخواست حمایت از نمایش را کردند. چراکه گروهی جوان، با کمترین امکانات، سعی در به‌روی صحنه بردن نمایش کرده و از این بابت به حمایت  نیاز دارد.

نمایش “ماما یرما” به کارگردانی “فرزین نوبرانی” و با اقتباس از نمایشنامه “یرما” اثر لورکا، نمایشنامه نویس اسپانیایی از ۱۳ بهمن ماه تا ۲ اسفند ۱۳۹۵ در سالن استاد انتظامی خانه هنرمندان به روی صحنه می رود.

سینماخانه/ خبرنگار: فرشید حاجیان – عکاس: هادی صفی زاده – ویراستار: طیبه تیموری